کانون گردشگران جوان ایران سفر مسولانه و ارزان قیمت
تعیین هویت
کوله به دوش ها اغلب به عنوان گردشگرانی خوشگذارن و خود سازماندهی شده ای هستند که در یک مسافرت طولانی مدت – فراتر از چیزی که در یک تعطیلات دوره ای بگنجد – با چندین مقصد شرکت می کنند و مسیر سفری انعطاف پذیر دارند. در هر صورت این تعریف تنها یک راهنما است و پارامتر های دیگری را نیز باید به آن اضافه کرد. معیار هایی مانند ترجیح به اقامت ارزان قیمت، تأکید بر ملاقات با سایر کوله به دوش ها، و برنامه سفر مستقل و منعطف، را می توان به این تعریف اضافه کرد.
جمعیت شناسی و پایه های اجتماعی
اگر چه کوله به دوش ها روز به روز از ملیت های مختلفی حضور پیدا می کنند اما اغلب آنها از کشور های غربی هستند و اکثریت آنها از شمال آمریکا، استرالیا، نیوزیلند، و اروپای غربی می باشند. تعداد کوله به دوش ها از شمال اروپا بیشتر از اروپای مدیترانه ای است. همچنین تعدادشان از اسرائیل و ژاپن رو به فزونی می رود.
تحقیقات نشان می دهد در استرالیا مشارکت زنان و مردان تقریباً برابر و در سایر نقاط جهان به نسبت ۶۰ به ۴۰ مردان بیشتری به عنوان کوله به دوش سفر می کنند.
اکثریت کوله به دوش ها بین سنین ۱۸ تا ۳۳ سال و بیشتر بین ۲۲ تا ۲۷ سال قرار دارند و گروه بالای ۲۷ سال بیشتر از گروه زیر ۲۲ سال اند. این آمار با این فرض که اغلب آنها تحصیلاتی را به پایان رسانیده و یکی دو سالی بعد آن کار کرده اند و سپس عازم اولین سفر کوله به دوشی اشان شده اند همخوانی دارد. اما این تصویر نیز در حال تغییر به سنین جوان تر است. به طور کلی کوله به دوش ها معمولاً از سطح تحصیلات بالاتری نسبت به سطح تحصیل عمومی در کشورشان برخوردارند. قسمت زیادی تحصیلات دانشگاهی دارند و در مورد جوان تر ها، اغلب به دنبال ادامه تحصیل پس از بازگشت از سفر هستند. کوله به دوش ها دیگر از تعاریف دهه ۷۰ میلادی که افرادی منحرف و فراری از اجتماع [بیشتر منظور گروه هیپی ها است] بودند خارج شده اند. به طور کلی افراد مهمی در آینده اجتماع هستند، به طور موقت رفاه و راحتی را ترک می کنند و به وضوح به دنبال بازگشت به زندگی معمولی، پس از سفرند. ثبات در زمان سفرشان مشهود است: یک زمان مشخص برای بازگشت که اغلب با تاریخ بلیط برگشت اشان تعیین می شود. مدت سفر معمول بین ۵/۲ تا ۱۸ ماه است و تعداد کمی از سفر ها بیش از ۱۸ ماه به طول می انجامد. سفر های بالای ۱۲ ماه کمتر و اغلب سفر ها بین ۴ تا ۸ ماه است. ۵/۲ ماه یک مرز مشخص برای کوله به دوش های واقعی و کسانی است که شبیه آنها سفر می کنند ولی قادر به هماهنگی زندگی خود با یک الگوی کار/تعطیلاتی هستند.
در هر صورت، به طور موقت، زندگی معمولی به تعلیق در می آید. بسیاری از کوله به دوش ها در یک تقاطع از زندگی اشان قرار دارند: تازه فارغ التحصیل، تازه ازدواج کرده یا طلاق گرفته، یا در فاصله بین دو شغل هستند. از این رو اغلب گردشگری کوله به دوشی به زمان های گذار در زندگی باز می گردد. تحقیقات نشان می دهد که این رابطه به طور عکس نیز صادق است. رؤیا های سفر نیز می تواند باعث خروج افراد از کار، پایان زندگی مشترک، یا دوست داشتن شود. برای نمونه یک کوله به دوش در مصاحبه خود چنین عنوان کرده است:
“این یک مسئله الآن یا هیچ وقت است. پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه در دو سال پیش، پول خوبی بدست آوردم و تونستم برای سفر اقدام کنم. با خودم گفتم یا حالا یا هیچ وقت چرا که ده سال دیگه ممکنه درگیر زن، بچه، قرض و قوله و هزار تا چیز دیگه باشم و کی میدونه که ده سال دیگه چیز خاصی برای دیدن باقی مونده باشه. تفاوت بین فرهنگ ها و مکان به سرعت در حال محو شدنه و همه دارن کم و بیش شبیه خودمون میشن. اگه می خوای هر چیزی متفاوت از دنیای غربی خودمون ببینی باید زودتر انجامش بدی چون به سرعت در حال نابودیه.”
این بیان تأیید می کند که دوره گذار بیشتر حاصل خواسته برای سفر کردن است و تعمدی. در واقع، این منطقی تر است چرا که سفر کردن معمولاًبرنامه ریزی شده است. خصوصاً از نظر مالی و اقتصادی چرا که افراد کمی هستند که می توانند به سرعت منابع مالی را برای چنین سفر هایی فراهم کنند.
کوله به دوش ها در حین سفر با فعالیت های اجتماعی و تفریحی گوناگونی درگیر می شوند. تنوع ترجیحاتشان نشان می دهد که در زمینه انگیزه گردشگری همگن با سایر بخش های گردشگری نیستند. اغلب فعالیت های گروه جوانان را از خود بروز می دهند ولی این فعالیت ها خیلی با فعالیت های جوانان سایر انواع گردشگری متفاوت نیست.
اگر در مورد همسفرانشان بپرسید اغلب تنها سفر می کنند یا یک همراه (همسر یا دوست) دارند. در کل سفر تنها یا زوج هستند ولی در واقعیت اغلب آنها در مکان های مختلف با کوله به دوش های دیگر همراه می شوند و غیر تعمدی گروه هایی را در طول مسیر تشکیل می دهند. کاملاً متداول است که با کوله به دوش های دیگر در طول مسیر دوست شوند و برای چند روز یا هفته با هم باشند و دوباره از هم جدا شوند و باز با عده ای دیگر دوست شوند. دوستی ها به راحتی برقرار می شود و گروه های سفری به سرعت تشکیل و منحل می شوند. در هر حال، رفتار مرتبط با این تعامل اجتماعی تصادفی و کنترل نشده نیست و در چارچوب هنجار ها و ارزش های فرهنگ سفر کوله به دوشی تعریف می شود.
فرهنگ جاده
از آنجایی که کوله به دوش ها استقرار مکانی ندارند و گروه های موقتی و غیر پایدار هستند فرهنگ و ارزش های حاکم بر آنها نوع خاصی است که باید با همین خصوصیت در سفر بودن و غیر پایدار بودنشان مشخص گردد.
فرهنگ جاده از طریق نشانه های زیادی مشخص می شود: پرداخت “قیمت های محلی”، رسیدن به بهترین معامله، سفر کردن در مسیر های غیر معمول، سفر طولانی مدت، مریضی ها، تجربیات مخاطره آمیز، و چیزهای بیشتر. در کل شامل سختی کشیدن، تجربه، روحیه تلاش، سفر ارزان، در کنار توانایی خوب منتقل کردن و نشان دادن فرهنگ جاده، می شود.
مثالی برای اینکه فرهنگ جاده چه طور بروز پیدا می کند، لباس ها و تجهیزاتی است که بسیاری از کوله به دوش ها استفاده می کنند. از این بابت کوله به دوش ها از دید سایر افراد کمی ژنده پوش به نظر می رسند ولی در بین خودشان این نشانه تجربه و تداوم است چرا که فرسودگی و کهنگی پوشش و تجهیزات به خاطر زیاد در سفر بودن بوجود آمده است. به خاطر همین ارزش، لباس ها و تجهیزات کهنه بعد از سفر بجای دور انداخته شدن تعمیر شده و دوباره استفاده می شوند. حتی برخی تعمدی، لباس ها و کوله خود را دستکاری می کنند تا کهنه و سفر کرده به نظر برسد.
همچنین لباس و تجهیزات صرفه جویی را نشان می دهند که نمایانگر مهمترین عامل فرهنگ جاده یعنی سفر کردن ارزان است. آنها بسیار صرفه جو هستند. همواره با خود کارت های اعتباری همراه دارند و بر خلاف آنچه به نظر می رسد غم چندانی برای پول ندارند. در هر حال، توانایی سفر کم خرج نشان دهنده روحیه تلاش و شایستگی در جاده است و نشان می دهد که فرد راه های اطراف خود را می شناسد و می داند چطور چیز ها و خدمات مورد نیاز خود را با قیمت های واقعی تهیه کند. لذا پرسیدن اینکه “چقدر بالاش پول دادی؟” که در بسیاری فرهنگ های غربی خارج از نزاکت است، در میان کوله به دوش ها کاملاً عادی و موجه است چرا که باعث تبادل اطلاعات در مورد قیمت ها می گردد که نه تنها یک راه عملی برای خرید ارزان است بلکه یک نوع تبادل فرهنگ جاده نیز هست.
گرچه هدف اغلب ندادن پول بیشتر از محلی ها بیان می شود، چیزی که در واقع اهمیت دارد بیشتر پول ندادن نسبت به سایر کوله به دوش ها است. حتی در بسیاری مواقع همین سئوال “چقدر بالاش پول دادی؟” به عنوان شروع یک رابطه اجتماعی بین کوله به دوش ها عمل می کند.
مقایسه با فرهنگ گردشگری
اغلب کوله به دوش ها بین سفر کردن و توریسم تفاوت قائل می شوند. آنها خود را اغلب در جایگاه نوع بهتری از گردشگری و توریسم می دانند و بنابراین بین کوله به دوش ها، “ما”، و توریست ها، “دیگران”، تفاوت قائلند. آنها اغلب عنوان می کنند که امور را خودشان ترتیب می دهند در حالی که سایر گردشگران تحت رهبری سرپرست گروه هستند و برخلاف گردشگران، قادرند از مسیر های غیر معمول مسافرت کنند، بدون برنامه از مسیر خارج شوند، جاهای بکری را ببینند، و برای ارتباط بیشتر و نزدیکی بیشتر با جاهایی که دیده اند بیشتر در آنجا بمانند.
این فرهنگ بر اهمیت دادن کوله به دوش ها بر چادر نشینی و آوارگی، خود سازماندهی، و اتکاء به خود، می افزاید. برای همین هم اغلب کوله به دوش ها بیشتر از راه های سخت و زمینی برای مسافرت بین محل های مختلف استفاده می کنند و زمان زیادی را در جاده و طی طریق به سر می برند. مشهور بودن و استفاده بیشتر از مسیر ها با توصیه آنها توسط کتاب های راهنما که تقریباًهر کوله به دوشی آن را به همراه دارد، تقویت می شود. همچنین پخش شدن اطلاعات و نقل ها و داستان ها بین خود کوله به دوش ها نیز، که به عنوان بخشی از هویت آنها است، بر استفاده بیشتر از یک مسیر می افزاید.
هنوز هم بسیاری از کوله به دوش ها زمانی را در خارج از مسیر نیز صرف می کنند. این الگو توسط فرهنگ تشویق می شود چرا که مسافرت در خارج از مسیر های معمول، تجربه سختی، و شاید کشف مکان های جدید می تواند با نقل کردن برای دیگران بعد از بازگشت دوباره به مسیر باعث تشویق آنها و نهادینه شدن این کار در فرهنگ جاده نیز بشود. با این کار رفته رفته استفاده از مسیر ها توسط کوله به دوش ها بیشتر شده و این خود امکانات و زیر ساخت های لازم (رستوران، هتل و …) را در آن مسیر به همراه خود می آورد و باعث شکل گیری مسیری جدید می شود.
کتاب های راهنما
کتاب های راهنما کارکرد مهمی در فرهنگ کوله به دوشی دارند چرا که تنها ساختار ثابتی هستند که قابلیت نگهداری و انتقال اطلاعات بین افراد و انتقال فرهنگ از یک گروه به گروه دیگر را دارند. در گذشته، استفاده کنندگان از چنین کتاب هایی تقریباً فقط کوله به دوش ها بودند ولی در سال های اخیر، محدوده استفاده کنندگان و عنوان ها به طور گسترده ای افزایش یافته است. در هر حال، بسیاری از این انتشارات هنوز هم تفاوتی که کوله به دوش ها بین خود و توریست ها نشان می دهند را از خود بروز می دهند. وجود و گسترش کتاب های راهنما نقش بسیار مهمی در گسترش کوله به دوشی ایفاء کرده است و علی الخصوص در باز شدن پای کوله به دوش های کشور های توسعه یافته به کشور های در حال توسعه نقش مهمی داشته.
از کتاب های راهنما، آنهایی که از انتشارات Lonely Planet هستند قطعاً از بیشترین استفاده برخوردارند، احتمالاًبیشترین پوشش جغرافیایی را دارند، و بدون شک بیشترین نقد در مورد آنها صورت گرفته است. در هر حال، این انتقاد ناشی از خود انتشارات و عملکرد آن نیست بلکه ناشی از نقش سمبلیک و موقعیتی است که در مباحث عمومی پیدا کرده است. به خاطر پوشش جهانی و شهرت، Lonely Planet سمبلی از یک سبک خاص از استفاده کنندگان و کتاب های راهنما شده است. در مباحث گردشگری غربی، که در آن خود درست بودن کوله به دوشی بسیار هدف نقد و تمسخر بوده است، Lonely Planet به عنوان سمبل کوله به دوش ها، فعالیت ها، هنجار ها،و ارزش های آنها شناخته می شود.
صرفنظر از صحت این مدعا ها، تأثیر Lonely Planet بی چون و چرا مهم است. در هر حال، حتی در میان برخی حلقه های خاص از کوله به دوش ها نیز کتاب های راهنما مایه تمسخر دیگران است چرا که آن را نشانه ای از کم سفر کردن و کم تجربگی در سفر می دانند.
اینترنت
اینترنت تأثیر بسزایی بر گردشگری کوله به دوشی داشته است. بر روی تارنمای جهانی، اطلاعات و نظرات در رابطه با بلیط ها، مسیر ها، مقاصد گردشگری، و سایر چیز ها در بسیاری از سایت ها و به طور خاص از دید این نوع گردشگری، قابل دسترسی است. تأثیر استفاده از اینترنت قبل از سفر نسبتاً کم است اما در حین سفر تأثیر بسزایی دارد.
تعداد اینرنت-کافه ها در مقاصد گردشگری کوله به دوشی فراوان است و اهمیت این دسترسی در آخرین ویرایش کتاب های راهنما شهود پیدا می کند چرا که دسترسی به اینترنت و قیمت های آن به طور کامل و دقیق مورد بحث قرار می گیرد. کوله به دوش ها از اینترنت برای اطلاعات توریستی و گرفتن اخبار از کشورشان استفاده می کنند. بعلاوه، برخی برای چک کردن حساب بانکی، مسائل مربوط به مالیات، و مسائلی از این دست، نیز از اینترنت استفاده می کنند. اما فراتر از همه اینها، کوله به دوش ها از اینترنت به خاطر ارتباط از طریق سرویس پست الکترونیکی استفاده می نمایند. اغلب کوله به دوش ها یک آدرس ایمیل مجانی دارند و هر وقت که امکان داشته باشد آن را برای پیام های جدید چک می کنند.
اینترنت همچنین ارتباط بین خود کوله به دوش ها را نیز تسهیل می کند. آدرس های ایمیل به وفور بین کوله به دوش هایی که در مسیر با هم آشنا می شوند، تبادل می شود. برخی ممکن است از آدرس ها هیچ گاه استفاده نکنند ولی برخی دیگر مرتباً در طول سفر با هم در ارتباط و تبادل اطلاعات هستند و حتی در برخی موارد، مسیر ها به گونه ای است که افراد باز هم همدیگر را در طول سفر ملاقات می کنند. در هر صورت اینترنت با تسهیل ارتباطات مجازی دیدار بین کوله به دوش ها را نیز با راحت تر کردن هماهنگی در طول سفر، بیشتر کرده است و گروه های مختلف در طول سفر با هم قرار می گذارند و همدیگر را ملاقات می کنند و حتی آنها را قادر ساخته تا راحت تر در طول مسیر از هم جدا شده و دوباره به هم بپیوندند.
بسیاری از کوله به دوش ها شبکه های اجتماعی سیالی را از طریق اینترنت مدیریت می کنند که شامل افراد در خانه، افراد از سفر برگشته، کوله به دوش های در حال سفر، و برخی اوقات دوستان محلی که در سفر پیدا کرده اند می شود.
در این میان از تأثیر بسزای اینترنت در ارتباط پیوسته بین کوله به دوش ها با کشور و خانه اشان نباید غافل بود که باعث کاهش فاصله ها و احساس غربت کمتری در آنها می شود.
کوله به دوش های کوتاه مدت
از تغییرات جدیدی که در گردشگری کوله به دوشی رخ داده است ظهور و شیوع کوله به دوشی های کوتاه مدت است که بیشتر در قالب زمان های کوتاه و تعطیلات مانند رخ می دهد. این گونه افراد مانند کوله به دوش ها سفر می کنند اما در مدت کوتاه. رفتار آنها مانند کوله به دوش های عادی است: با سایر کوله به دوش ها تعاملات اجتماعی دارند، در همان مکان ها اقامت می کنند و در همان مسیر ها سفر می کنند و تنها فرقشان این است که مسافت کمتری را در سفرشان طی می کنند.
کوله به دوشی کوتاه مدت پدیده خیلی نوئی نیست. در هر حال، تحقیقات جدید از آژانس های تخصصی مسافرتی رشد این نوع کوله به دوشی را حتی بیشتر از کوله به دوشی اصلی، نشان می دهد. بخشی از علت آن می تواند در پایین آمدن قیمت بلیط های هواپیما باشد. به وضوح این عامل مهمی در رشد کوله به دوشی به طور کلی است اما به طور خاص برای کوتاه مدتی ها اهمیت دارد چرا که بلیط هواپیما قسمت عمده ای از هزینه چنین سفر های کم خرجی است و پایین آمدن قیمت آن می تواند هزینه سرشکن شده در روز را برای کوله به دوشی های کوتاه مدت کاهش دهد و چنین سفر هایی را به صرفه تر از قبل کند.
از سایر علت ها می توان به این اشاره کرد که اغلب کوتاه مدتی ها کسانی هستند که از قبل با سفر کوله به دوشی آشنایی دارند و با سیستم آشنا ترند و قادرند به سرعت در قالب سفر کوله به دوشی در آیند.
برگرفته از:
Anders Sørensen, “Backpacker Ethnography”, Annals of Tourism Research, Vol. 30, No. 4, pp. 847–۸۶۷
تهیه و ترجمه: بنیامین قاسمی benjohnson84@yahoo.com
