کانگروها در کویر
گزارش سفر طبس
زمان: رفت: 97/08/15 بازگشت: 97/08/18
تعداد نفرات شرکت کننده: 26 نفر
اقامت: خانه ی محلی
وسیله نقلیه : اتوبوس VIP
هزینه تمام شده : 280 هزار تومان
شب اول:
قرار ساعت 23:00 تعاونی شماره 8 پایانه آزادی. بچه ها یکی پس از دیگری با کوله های سنگین تر از همیشه از راه میرسند و پس از سلام و احوالپرسی حدود ساعت 23:30 تقریبا همه آماده سوار شدن هستند. پس از گذشت مدت زمان کوتاهی اتوبوس ساعت 00:00 از ترمینال خارج میشود و سفری پر از سوال و هیجان آغاز خواهد شد. ذوق از چشمهای تمامی همسفران نمایان بود از اینکه باز نقطه ای دیگر از ایران زیبا را خواهند دید.
روز اول:
ساعت 07:30 صبح به چوپانان رسیدیم و پس از توقف اتوبوس برای صرف صبحانه بچه ها یکی یکی از خواب بیدار شدند. صبحانه را در رستوران خوردیم و پس از گذشت حدود 1 ساعت دوباره به راه افتادیم.
در بین راه پس از توقفی حدودا 30 دقیقه ای در پلیس راه خور-جندق( 190 کیلومتری طبس) در ساعت 13:10 به شهر طبس رسیدیم. خستگی راه طولانی با ورود به اولین مقصدی که برای دیدن شگفتیهای منطقه در نظر گرفته شده بود، از بین رفت. چشمه یا دره آبگرم و آبسرد مرتضی علی که از جاذبه های گردشگری طبیعی شهر طبس به شمار می رود. این چشمه در مسیر روستای خرو در 27 کیلومتری شهرکویری طبس واقع شده است. ساعت 14:45 به ورودی این مکان زیبا رسیدیم که با توجه به تعطیلی مناسب و هوای معتدل، تعداد زیادی گردشگر و اتوبوس هایی که در پارکینگ پارک کرده بودند به چشم می آمد. برای رسیدن به چشمه و در انتهای آن، طاق شاه عباسی که در دره تنگی بنا شده، بایستی بیشتر مسیرها را از داخل آب گذراند، پس بهتر است که از قبل دمپایی یا صندل به همراه داشته باشید تا مجبور نشوید از مرد روستایی که در ورودی مسیر با دستگاه کارت خوانش انتظارتان رو می کشد به قیمت بیشتر خرید کنید.
برای رسیدن به این آبگرم باید از شهر طبس بگذرید و بعد از رسیدن به خرو حدود پنج کیلومتر را از ابتدای مسیر با پای پیاده طی کنید که بیشتر آن از داخل آب می گذرد! در طول راه، دیواره های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می کنند که روی آنها حفره های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند. بعضی از این حفره ها، چشمه های جوشان آب هستند که بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده است. حمامی برای چند دقیقه آب تنی مسافران! اولین چشمه به نام قنبر از شرق به غرب (به تبعیت از شیب و راستای دره) جاری بوده و آب آن سرد است. پس از طی 6 کیلومتر چشمه آب گرم مرتضی علی ظاهر گردیده که علت به وجود آمدن گرمای آب شکستگی و فشار گسلی می باشد. پس از تجمیع آب چشمه های مرتضی علی و قنبری آب حاصل پس از طی 300 متر به چشمه جعفری منتهی می شود.
رودخانه ای به نام سردر در این تنگه جریان دارد که در طول مسیر چشمه های کوچک و بزرگ آب گرم و آب سرد بر آن می ریزد. آب گرم چشمه مرتضی علی به این رودخانه میریزد و جریان آب گرم و سرد بوجود می آید که از جالب ترین تجربه های گردشگری منطقه محسوب می شود.
نکته جالب این بود که تفاوت دمای آب گرم و آب سرد این چشمه ها در مسیر حرکت کاملا حس می شد. تجربه حسی متفاوت و فوق العاده در دل کویر ایران.
این چشمه مبدا آب اغلب مزارع و تامین کننده آب باغهای طبس است که آب آن از طریق نهری به شهر منتقل می شود.
در میانه کال سردر، میتوان خانه هایی را پیدا کرد که در دل صخره ها و در فاصله نه تا دوازده متری از سطح، رودخانه ای که در بسیاری از اوقات کم عمق است قرار دارد. بلندی این خانه ها به دلیل پایین رفتن سطح رودخانه و دیدن آنها بسیار مشکل است. این خانهها در دل کوه کنده شده اند تا شاید پناهی برای فرار از دشمن باشد یا محلی برای آذوقه سالیانه. برخی از این خانهها چاه آب هم داشته اند. افرادی تصور میکنند که این خانه ها محلی برای عبادتگاه بوده یا محلی برای پنهان شدن از دشمن و سرکوب آنها از بالای خانه؛ جایی که کسی جز خودشان نمیتوانست از آن بالا برود؛ چرا که این خانه ها درست در سینه کش صخره واقع شده اند .
پس از طی مسیری نه چندان طولانی به طاق شاه عباسی رسیدیم. قدمت این طاق به دوره صفویه نسبت داده می شود. این طاق میان دو کوه نزدیک بهم ساخته شده و بنایی آجری است که در قسمت بالا و یا تاج آن سنگ بکار رفته است. این طاق قدیمی ترین بخش بناست (دو قسمتی بودن بنا از نظر زمانی)
بارزترین ویژگی این طاق چگونگی قرار گرفتن آجرهای آن است که به پهنای معینی محدود نشده بلکه تا بدنه کوه ادامه یافته است و طاقی با مقاومت زیادی بوجود آورده است. در قسمت بالا حالت قوسی بخود گرفته تا بتواند در برابر فشار آب در پهنای بیشتر دهانه دره، مقاومت بیشتری کند.
پس از دیدن این همه شگفتی، آنجا که دیگر ردپایی از خستگی در تنهامان نمانده بود، ناهار را در کنار رودخانه و طاق شاه عباسی خوردیم و بدون استراحت بدلیل تاریک شدن هوا مسیر رودخانه را اینبار با سرعت بیشتری پیمودیم و تنها از گرمای دلنشین آب لذت بردیم تا دوباره سوار اتوبوس شده و بسمت خانه محلی که در روستای حلوان و در 85 کیلومتری طبس واقع شده راه افتادیم. این خانه دارای دو اتاق کوچک و حال و آشپزخانه و حمام نسبتاً مناسب و سرویس بهداشتی که در حیاتی بزرگ با درخت انار و نخل های کوچک واقع شده می باشد که حداکثر مناسب برای 25 نفر می باشد و شما می توانید در آبان 97 به ازای نفری 25 هزار تومان آن را رزرو کنید. پس از رسیدن به خانه محلی و کمی استراحت و صرف چای مشغول درست کردن شام گروهی شدیم و پس از صرف شام در ساعت 22:00 و صبحت دسته جمعی در کنار همسفران، ساعت 00:00 خوابیدم.
روز دوم:
صبح روز بعد ساعت 6:30 از خواب بیدار شدیم و پس از صرف صبحانه در ساعت 8:30 به سمت دره زیبای جنی معروف به کال جنی حرکت کردیم (کال بمعنی دره می باشد) و در ساعت 10:45 به آنجا رسیدیم . دره جنی دره ای در شمال طبس و در اطراف روستای ازمیغان واقع در 35 کیلومتری طبس قرار دارد. دره ای زیبا که بومیان قدیمی آنرا محل زندگی جن ها میدانستند.
بروی دیوارهای این دره نقش های دیده می شود که در اثر فرسایش و وجود سیلاب بوجود آمده است. انواع فرسایش های آبی و بادی این نقش های زیبا را در دیوارهای این دره ایجاد کرده است. در مسیر حرکت دو دیوار در اطراف قرار داشته گاهی بهم نزدیک و گاهی از هم دور هستند.
در درون دره باز هم حفره ها و تونل هایی در دل دیوارهها به چشم می خورد که همان خانه های گبری هستند. یعقوب دانشدوست در کتاب «طبس شهری که بود» درباره خانه های گبری مینویسد: تراش دادن کوه با این شکل و قوسها تنها به وسیله کسانی میتواند صورت بگیرد که در فرهنگشان و در ذهن و تجربه های دیداریشان به این نوع قوس خو گرفته باشند و این کسان جز مردم عهد ساسانی یا مردم اوایل دوران اسلامیکه فرهنگ زمان ساسانی را در وجود خود دارند نمیتوانند باشند. این استدلال یک نقطه اتکا برای تعیین زمان ایجاد این خانه است. مورد دیگر نامیده شدن این بناهای کنده شده در دل کوه به خانه گبر است. با توجه به این که پس از اسلام زرتشتیان را گبر میگفتند، خود میتواند دلیلی باشد برای ساختن و مورد استفاده قرار دادن این خانه به وسیله زرتشتیان یا آخرین مقاومت کنندگان در برابر حمله اعراب مسلمان که در سال های ابتدای دوران اسلامی میزیسته اند.در خانههای گبری راهرو و دالانها و طاقچههایی ایجاد شده که بلندی دالان ها به دو متر هم میرسد. در برخی از اتاق ها غیر از طاقچه پستوهایی وجود دارد که احتمالا برای نگهداری آذوقه از آن استفاده میشده است. با این وجود هنوز هیچ باستان شناسی روی خانه های گبری کار نکرده است اما حفاران غیر مجاز و کسانی که تصور میکنند حفاری در این خانه ها، آنها را به گنج میرساند زودتر از کارشناسان میراث فرهنگی دست به کار شده اند.
پس از دیدن جذابیت های این دره به سمت اتوبوس حرکت کرده و پس از سوار شدن ساعت 12:30 به سمت روستای ازمیغان راه افتادیم. پس از تقریبا طی کردن مسیری 30 دقیقه ای به ازمیغان رسیدم و ساعت 13:30 وارد روستای زیبای ازمیغان شدیم.
روستای ازمیغان یکی از مکان های گردشگری طبس می باشد که در 40 کیلومتری شرق طبس قرار دارد. این روستا در یک دره کم عمق قرار گرفته و از ابتدا تا انتهای این دره آب جاری می باشد و رودخانه دائمی دارد. به حدی که امکان کشت برنج در این روستا را فراهم آورده است. بافت این روستا در دو منطقه گرم و خشک و گرم و مرطوب می باشد . ساکنان این روستا به شغل کشاورزی (کشت برنج، خرما، انار و ..) و دامپروری مشغولند . این روستا از نظر تنوع گیاهی معروف بوده به نحوی که علاوه بر محصولات نخل و مرکبات و سایر میوه ها دارای شالیزارهای برنج می باشد.
پس از گشتی 2 ساعته در کوچه پس کوچه های روستا و دیدن آنهمه باغ و شالیزار و سرسبزی در دل کویر، به سمت طبس به راه افتادیم.
ساعت 16:00 به باغ گلشن طبس رسیدیم و ناهار را در محیط زیبای باغ خوردیم.
باغ گلشن به وسیله میرحسن خان سومین، از سلسله خانهایی که به وسیله نادرشاه به حکومت طبس منصوب شدند، ساخته شدهاست.
در دومین شماره بخش باغ گردی پایگاه اینترنتی دیلی تلگراف، باغ گلشن طبس در زمره باغهای زیبای جهان قرار گرفت. باغ گلشن در منطقهای واقع شده است که در میان دو کویر نمک زار ایران یعنی دشت لوت و دشت کویر قرار دارد، اما کیفیت معجزه آسای آب این منطقه، آبشارها و استخرهای طبیعی زیبایی را تشکیل دادهاند که با چمنزارهای زیبا تزئین شده است. احساس واحه گونه این منطقه با وجود درختان قدیمی نخل، انار و مرکبات به همراه رایحه گلهای رز و ختمی تکمیل میشود. باغ گلشن طبس یکی از باغهای نادر ایرانی است که آب جاری دایمی در آن جریان دارد. درختان میوه بسیاری در این بنای تاریخی هشت هکتاری، طبیعت بی نظیری آفریده است. در این باغ گونههای مختلف گیاهان سازگار با اقلیمهای متفاوت آب و هوایی مانند درخت چنار که خاص مناطق سردسیر است در کنار خرما که فقط در مناطق گرمسیری رشد میکند، وجود دارد.
یک نکته منحصر به فرد در باغ گلشن که تنها در تاج محل هند مانند آن تکرار شده، این است که باغ به صورت مربع است، یعنی طول و عرض باغ با هم برابرند و خیابانهای موازی، طول و عرض این باغ را به هم متصل میکنند. ساختمان سردرب باغ گلشن در زلزله ویرانگر شهریور ۵۷ طبس به کلی از بین رفت که اکنون همانند گذشته بازسازی شده است. باغ گلشن طبس در فصل بهار که یکی از جذابترین و دیدنیترین جاذبههای شرق کشور و استان خراسان جنوبی به شمار میرود.
پس از صرف نهار و گشتی کوتاه در این باغ کم نظیر، روز دوم را به پایان رسانده و به سمت خانه به را افتادیم.
روز سوم:
روز سوم قرار بر این شد که با نیسان آبی، اعضای جدایی ناپذیر سفرهای کانون، به سمت کویر حرکت کنیم و سفر خود را با آرامشی بی مانند از رملهای ماسه ای و سکوت و زیبایی های کویر به پایان رسانیم. ساعت 8:30 صبح سوار بر وانت به سمت رمل های ماسه ای به راه افتادیم و حدود 2 ساعت را در دل رملها گذاراندیم تا هرکس به یادگار چیزی برای خود از دل کویر بردارد. برخی آرامش و برخی چند عکس.
در انتها ساعت 11:30 ظهر و بعد از جمع کردن وسایل و تحویل خانه محلی آماده طی کردن مسیر 850 کیلومتری می شویم. در راه برگشت از دریاچه نمک خور در حاشیه جاده منتهی به خور که شش یا چند ضلعی های منظمی رو به وجود آورده اند و در این ایام سال کاملن خشک و سفت و سخت ولی زیبا شده اند دیدن می کنیم.
در ساعت 4 بعد از ظهر در همان رستورانی که در چوپانان، روز اول صبحانه خوردیم نهار را صرف کرده توقف می کنیم و پس از آن طی مسیر می کنیم.
جلسه آخر سفر هم در فضای دوستانه اتوبوس برگزار و نکات آموزنده ای مطرح می شود. برای شام هم در مجتمع مارال ستاره کاشان توقفی می کنیم و در نهایت ساعت 1:30 نصف شب به تهران می رسیم و تلخی خداحافظی با دوستان را به امید شروع سفری دیگر در آینده شیرین می کنیم.
پیام فرخ منش Payam.faroxmanesh@gmail.com
فاطمه یوسفی Usefi_f631@yahoo.com
کانون گردشگران جوان ایران
پاییز 97
Dorood bar Shoma
lezat bordam