کانون گردشگران جوان ایران سفر مسولانه و ارزان قیمت
سفر به بالکان، قسمت سوم- بوسنی و هرزگوین
سفر به بوسنی و هرزگوین در ادامه سفر ما از اسلوونی به کرواسی در مرداد سال 1402 (آگوست 2023) انجام شد.
قبل از شرح سفر بهتر است کمی درباره این کشور بیشتر بدانیم:
کشور بوسنی و هرزگوین یکی از کشورهایی است که پس از تجزیه یوگسلاوی به وجود آمد. جمعیت غالب این کشور مسلمان هستند و شاید دلیل اصلی آن حکومت چهارصد ساله عثمانی ها بر این منطقه باشد.
در سال 1992 شروع جنگ داخلی چهار ساله موجب نسل کشی در این کشور شد. بیش از صد و پنجاه هزار نفر جان خود را از دست دادند و سپس با پادرمیانی نیروهای بین المللی و با حضور نیروهای حافظ صلح ناتو و پس از آن اتحادیه اروپا این جنگ به پایان رسید.
مساحت این کشور 51 هزار کیلومتر مربع(کمی بزرگتر از استان آذربایجان شرقی) و جمعیت آن حدود سه میلیون نفر است. این کشور در غرب و شمال غربی با کرواسی، در شرق با صربستان و در جنوب با مونته نگرو همسایه است. اقلیم بوسنی و هرزگوین کوهستانی و جنگلی است.
گزارش سفر:
14 آگوست 2023:
ما صبح از شهر زاگرب کرواسی، به سمت مرز بوسنی و هرزگوین در شهر گرادیشکا حرکت کردیم. مرز رسمی رودخانه Sava است. قبل از پل، مرزبانی کرواسی و بعد از پل، مرزبانی کشور بوسنی و هرزگوین است. خوشبختانه چک کردن مدارک توسط پلیس مرزی به سرعت انجام شد و ما وارد شهر گرادیشکا شدیم.
در همان چند دقیقه نخست می توان تغییر را حس کرد و متوجه شد که به یک کشور مسلمان پا گذاشته اید. تعداد قابل توجهی از زنان حجاب دارند و مساجد نسبتا زیادی در سطح شهر وجود دارد. به نظر می آید که وضعیت اقتصادی این کشور نسبت به دو کشور قبلی که ما از آنها عبور کردیم یعنی اسلوونی و کرواسی، ضعیفتر باشد و این موضوع را از کیفیت آسفالت خیابانها و همچنین نمای ساختمانها میشود حدس زد.
ما به سرعت به سمت شهر Banja Luka بانیالوکا، حرکت کردیم. این شهر بعد از سارایوو بزرگترین شهر بوسنی و هرزگوین است.
مسجد فرهاد پاشا در مرکز این شهر قرار دارد. این مسجد نخستین بار در قرن 16 و در دوره عثمانی ساخته شد ولی در طول جنگ داخلی به شدت صدمه دید و کار بازسازی آن در سال 2016 به پایان رسید. این مسجد تا قبل از اینکه تخریب شود در لیست میراث جهانی ثبت شده بود ولی بعد از صدمات بسیار زیادی که به آن وارد شد از لیست میراث جهانی خارج شد.
قلعه قدیمی شهر در کنار رود Vrbas ساخته شده است. این قلعه از یک سو توسط رودخانه و از سوی دیگر توسط دیواری قطور محافظت می شود. اطراف قلعه کلی رستورانهای مختلف وجود دارد. ما ناهار را در یکی از این رستورانها که فقط یک نوع ساندویچ سرو می کرد صرف کردیم. این ساندویچ یه چیزی شبیه به تکه های کباب کوبیده بود. تکه های گوشت را داخل یک نان محلی که شبیه به نان همبرگری بود گذاشته بودند. به این ساندویچ Cevapi می گویند و با پیاز سفید سرو می شود. علی رغم اینکه یه کم چرب بود ولی خوشمزه بود. ما تقریبا دو ساعت را در این شهر گذراندیم. صاحبان رستورانی که ما غذا را در آنجا خوردیم، دو خواهر بودند که که کارهای رستوران را خودشان انجام می دادند و ظاهرا کاسبی خوبی به راه انداخته بودند و آنطور که ما متوجه شدیم اغذیه فروشی آنها در سطح شهر بهترین بود.
بعد از یک استراحت کوتاه به سمت روستای Jajce ادامه دادیم. مسیر از یک دره سرسبز در کنار رود Vrbas می گذرد. در میانه راه به یک کلیسا و یک بنا که شکل مارپیچی دارد رسیدیم. با توجه به منظره خوبی که داشت کمی استراحت کردیم و به راه ادامه دادیم اسم این کلیسا Crkva sv. Ivana Krstitelja است.
درست در محلی که رودخانه Plivsko به Vrbas می پیوندد، آبشار زیبای Pliva را تشکیل می دهد که 22 متر ارتفاع دارد و در ورودی شهر Jajce می باشد. بر لب آبشار یک تخته شیرجه نصب شده است که در برخی مواقع محل برگزاری مسابقات شیرجه می باشد.
شهر Jajce یایسه در قرن 14 تاسیس شد، قلعه در این زمان در شهر ساخته شد و پس از مرگ پادشاه عثمانی چندین بار بین مجارها و عثمانی ها دست به دست شد. اما یایسه بیشترین صدمه را در زمان جنگ داخلی سال 1992 تحمل کرد به طوری که جمعیت آن از 45 هزار نفر به چند هزار نفر کاهش یافت. از دیدنی های دیگر این شهر می توان به یک سرداب و همچنین کلیسا شهر اشاره کرد ولی قطعا قدم زدن در کوچه های این شهر بهترین تجربه از بازدید ما بود.
در منطقه Mlinčići و کنار دریاچه زیبای Plivsko تعدادی آسیاب آبی که هرکدام در یک اتاقک چوبی قرار دارند، ساخته شده است. درب بعضی از آنها باز است و می توان داخل آنها را مشاهده کرد. گفته می شود که قدمت این آسیابها به 400 سال قبل بر میگردد و از جنس چوب بلوط است. ظاهرا تعداد آنها بیشتر بوده ولی اکنون فقط 20 عدد از آنها باقی مانده است. اکثر بازدیدکنندگان برای لذت بردن از زیبایی مناظر طبیعی و شنا و ماهیگیری در دریاچه به این منطقه می آیند. بازدید از این منطقه رایگان است و حداقل نیاز به دو ساعت زمان دارد.
ما شب را در هتل Apart hotel Family شهر سارایوو که پایتخت کشور بوسنی و هرزگوین است، اقامت کردیم و بابت دو شب با صبحانه ۲۴۵ یورو پرداختیم.
15 آگوست 2023:
سارایوو در دره رود میلیاکا و در ارتفاع ۵۰۰ متر از سطح دریا ساخته شده و با کوههایی که بیش از ۲۰۰۰ متر ارتفاع دارند، احاطه شده است. این شهر در سال ۱۹۸۴ میزبان المپیک زمستانی بود و هم اکنون نیز از زیرساختهای آن زمان برای ورزشهای زمستانی استفاده می کند.
نخستین مکانی که تصمیم گرفتیم از آن بازدید کنیم، تونل نجات یا تونل امید نام دارد. این تونل در سال ۱۹۹۳ و در بحبوحه جنگ بوسنی زمانی که شهر کاملا در محاصره بود ساخته شد. این تونل محله‌های سارایوو دوبرینجا و بوتمیر را به فرودگاه متصل می‌کرد و از این طریق مواد غذایی، تجهیزات جنگی و کمک‌های بشردوستانه وارد شهر می شد. این تونل راهی اصلی برای دور زدن تحریم‌های بین‌المللی تسلیحاتی و تامین تسلیحات مدافعان شهر شد.
ورودی این مکان که اکنون به موزه تبدیل شده ۱۰ مارک است. نمای ساختمان همانطور که در زمان جنگ توسط گلوله های متعدد سوراخ سوراخ شده، حفظ شده است. عکسهای متعدد که در گالری نصب شده، احساس حقیقی از همان زمان را به بازدیدکنندگان القا می کند. همچنین اتاقهایی که مرکز نگهداری و انتقال سلاح و مواد غذایی بوده، کاملا بازسازی شده اند. ورودیه تونل از داخل حیاط کوچکی است که تا باند فرودگاه فاصله زیادی ندارد. راه ورود به تونل کاملا بازسازی شده و با آنچه از آن استفاده میشده کاملا فرق دارد. تصاویر افرادی که برای حفر این تونل زحمت کشیدند و برخی از آنها کشته شدند در کنار تونل نصب شده است. حفر این تونل با بیل و کلنگ و زیر نور شمع در مدت شش ماه انجام شد. این تونل حدود 800 متر طول، کمی بیش از یک متر عرض و ارتفاع متوسط آن 1.5 متر است. در حال حاضر فقط ۲۵ متر از این تونل برای بازدید باز است. حدود یکساعت برای بازدید از این مجموعه کافی است.
پیرامید بوسنی که به هرم خورشید معروف است در ۳۵ کیلومتری شمال غربی سارایوو و در منطقه Visoko قرار دارد و در حقیقت کوهی به شکل یک هرم است. چندین سال قبل فردی ادعا کرد که این اثر طبیعی، سازه ای است که توسط انسان یا موجودات فرا زمینی ساخته شده است هر چند که این ادعا به سرعت توسط انجمن باستان شناسی اروپا مردود اعلام شد اما با توجه به تبلیغات گسترده ای که صورت گرفته بود جمعیت قابل توجهی از توریستها را به این محل هدایت کرد. در دامنه این کوه تعدادی غار طبیعی و تونل دستکن وجود دارد که محل مناسبی برای افرادی است که علاقمند به مدیتیشن هستند. با اتومبیل تا نزدیک قله می توان رفت. از فراز این کوه منظره زیبایی از دره رود میلیاکا را می توان مشاهده کرد. ما تقریبا دو ساعت را در این منطقه گذراندیم.
موزه باستان شناسی، مردم شناسی و تاریخ طبیعی سارایوو قطعا یکی از جالب ترین مکانهای داخل شهر می باشد. ما تقریبا دو ساعت را در این موزه بسیار غنی گذراندیم. در حیاط این موزه تعدادی سنگ به شکل سنگ قبر ولی به صورت عمودی قرار داده شده است که هر کدام دارای سنگ نگاره و نقش برجسته های متعددی هستند. این سنگها را از منطقه Radimlja در جنوب شرقی کشور به موزه آورده اند و جزء میراث جهانی هستند. این موزه حاوی آثار بسیار ارزشمندی از دوره عثمانی و مزین به خط فارسی است.
همچنین در گالری عکس این موزه میتوان عکسهای قدیمی بسیار جالبی که روایتگر داستان هایی هستند مشاهده کرد از جمله تصویر جنازه آرشیدوک فرانتس فردیناند و همسرش که در ادامه داستان ترور آنها را خواهم گفت.
قسمت قدیمی شهر در کنار رودخانه میلیاکا قرار دارد. این رودخانه نه چندان عریض، با توجه به ساخت و ساز در دو سوی آن به شکل یک کانال درآمده است که در دو سوی آن خیابان به موازات رودخانه ساخته شده است و توسط پلهای متعدد به هم مربوط هستند.
نبش یکی از خیابانهای منتهی به رودخانه، مکانی است که یکی از مهمترین ترورهای تاریخ به وقوع پیوست. در صبح روز ۲۸ ژوئن ۱۹۱۴ آرشیدوک فرانتس فردیناند (ولیعهد و وارث تاج و تخت پادشاهی اتریش-مجارستان) و همسرش سوفی خوتک درست روبروی پل لاتین و کنار یک اغذیه فروشی توسط گاوریلو پرنسیپ یکی از گروه شش‌نفرهٔ تروریست‌ها (۵ صرب و یک بوسنیایی) کشته شدند. دولت اتریش، صربستان را به مداخله در این امر متهم کرد. صربستان با انجام تحقیقات مخالفت کرد و این مساله دستاویز اعلان جنگ دولت اتریش به صربستان شد. آلمان هم متعاقب این امر و به حمایت از اتریش به روسیه و فرانسه اعلان جنگ داد و به این ترتیب جنگ جهانی اول آغاز شد.
حالا ما درست در همان محل ایستاده بودیم. اتومبیل فردیناند با تعدادی عکس در همین محل قرار داده شده تا بازدیدکنندگان بتوانند تصور درستی از محل انجام ترور داشته باشند.
پل لاتین، قدیمی ترین پل بر روی رودخانه در مرکز شهر سارایوو است. این پل سنگی، دارای چهار طاق و سه ستون و در سال ۱۵۴۱ ساخته شد.
مرکز بافت قدیمی سارایوو، میدانچه ای است که باسکارسیجا نام دارد. مغازه های سوغاتی فروشی و رستورانها، این محل را احاطه کرده اند. در وسط این میدانچه، چشمه سبیلج برونن (Sebilj Brunnen) قرار دارد که بسیاری از اهالی سارایوو وقتی از کنار آن رد می شوند چند جرعه آب می نوشند.
هنوز هم می توان کاملا ردپای معماری دوره عثمانی را در این محل دید. بازارچه مسقف غازی حسروبیگ یک دروازه سنگی دارد که چند پله پایین تر از سطح خیابان است. قدمت لین بازارچه به قرن ۱۶ برمی گردد و در آن زمان بیشتر مرکز تجارت خواربار بود.
از دیدنی های اطراف این محل می توان به مسجد Gazi Husrev-beg و برج ساعت اشاره کرد. این مسجد در قرن ۱۶ و توسط ادزم اسیرعلی، یک ایرانی تبریزی که معمار اصلی امپراتوری عثمانی بود، ساخته و طراحی شد. مسجد غازی هوسرف بیگ بزرگترین مسجد در بوسنی و هرزگوین و مهمترین اثر معماری دوران حکومت عثمانی در بالکان می باشد. ورودی اصلی با مقرنس هایی تزیین شده است که شبیه سبکی است که به نام معمار عثمانی معمار سینان (1490-1588) به «سبک سینان» معروف شده است. مناره این مسجد ۴۵ متر ارتفاع دارد و از فراز آن می توان منظره زیبایی از شهر را مشاهده کرد. این مسجد در جریان محاصره سارایوو در سال 1996 آسیب دید، اما کار بازسازی بلافاصله پس از پایان جنگ آغاز شد.
کلیسا “قلب مسیح” که توسط معمار مشهور جوزپ وانکاز در سال ۱۸۸۹ به سبک نئوگوتیک ساخته شد از بناهای زیبای شهر است.
شعله ابدی بنای یادبودی است که در نوامبر سال ۱۹۴۷ برای بزرگداشت قربانیان نظامی و غیرنظامی جنگ جهانی دوم در سارایوو احداث شد. گفته می شود که شعله این یادبود تنها یک بار در سال ۱۹۹۰ هنگام محاصره سارایوو خاموش شد، اما پس از آن دوباره روشن شد و تا امروز برای شهر و مردمش معنای امید و روشنایی می‌دهد.
در قسمتی از بافت مرکزی شهر به فروشگاه بزرگی برخوردیم که تابلو آن رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران بود. اجناس داخل فروشگاه عمدتا صنایع دستی و برخی محصولات فرهنگی از قبیل کتاب و CD بودند. یکی از فروشندگان خانمی بود که فارسی را نسبتا خوب صحبت می کرد ولی از اهالی سارایوو بود و از فرهنگ ایرانی تعارف کردن را خوب بلد بود و چند بار به ما گفت که اینجا خانه شماست.
علی رغم اینکه مدتهاست جنگ در این کشور به پایان رسیده ولی هنوز می توان آثار گلوله را بر ساختمانها مشاهده کرد.
از دیگر بناهای جالب توجه، تالار شهر است که متاسفانه ما نتوانستیم از داخل آن بازدید کنیم.
خارج از محوطه بافت قدیمی، سارایوو محله های مدرن نیز دارد که خصوصا برای جوانان شهر جذاب است.
۱۶ آگوست ۲۰۲۳:
قبل از اینکه شهر سارایوو را ترک کنیم، به قبرستان قدیمی یهودیان که در لیست ثبت میراث جهانی قرار دارد رفتیم. این قبرستان که بیش از ۳۸۰۰ قبر دارد بعد از قبرستان پراگ، دومین قبرستان بزرگ یهودی ها در اروپا است. برخی از قبرها، سنگ قبرهای عجیب و خاصی دارند تعدادی از آنها به شکل نیم دایره هستند. ورود به این قبرستان که بالای یک تپه واقع شده، رایگان است و تقریبا نیم ساعت برای بازدید از آن کافی است.
مقصد بعدی ما شهر کونجیچ Konjic در 60 کیلومتری جنوب سارایوو بود این شهر در کنار رودخانه نرتوا Neretva قرار دارد. یک پل سنگی زیبا به نام پل Stara Ćuprija که بین سال های 1682 و 1683 (دوره عثمانی) بر روی شش طاق سنگی کمی نوک تیز ساخته شده است، از مکانهای دیدنی این شهر است. البته پل اصلی در سال 1945 توسط ارتش آلمان تخریب شد و پل حاضر بین سال های 2003 و 2009 به شکل اولیه کاملا بازسازی شد. این پل اکنون به عنوان یادبود ملی بوسنی و هرزگوین معرفی شده است.
در 8 کیلومتری جنوب این شهر و در دره سرسبز و جنگلی رودخانه نرتوا، سازه ای بسیار مهم در دوران جنگ سرد وجود دارد. این سازه که به پناهگاه هسته ای ژنرال تیتو مشهور است به دستور رییس جمهور یوگسلاوی – یوسیپ بروز تیتو – ساخته شد(1979-1953). هدف از ساخت این سازه، محافظت از شخص رییس جمهور و حداکثر 350 نفر از اعضای حلقه درونی او در صورت درگیری اتمی بود. همچنین با توجه به ادوات موجود امکان فرماندهی جنگ از این محل وجود داشت. این پناهگاه تا پس از فروپاشی یوگسلاوی در دهه 1990 به صورت یک مکان کاملا سری محافظت می شد.
ما وقتی به در اصلی رسیدیم متوجه شدیم که می بایست برای بازدید از این مجموعه که اکنون به یک فضای نمایشگاهی منحصر به فرد تبدیل شده است از پیش اقدام می کردیم. امکان بازدید فقط در غالب تورهای گروهی میسر است و روزانه فقط سه تور برگزار می شود( ساعت 9، 12، 15). خوشبختانه در تور بعدی که یک ساعت بعد برگزار می شد جای خالی وجود داشت و ما در آن ثبت نام کردیم. در این فاصله تصمیم گرفتیم تا در رودخانه نرتوا که آب بسیار سرد و تمیزی داشت آبتنی بکنیم.
در زمان مشخص به درب ورودی مجموعه مراجعه کردیم تقریبا با یک ربع پیاده روی به ورودی اصلی پناهگاه رسیدیم. این پناهگاه به شکل حرف U (نعل اسبی) در در عمق 280 متری کوه ساخته شده است. این سازه در برابر انفجار هسته ای 20 کیلو تنی مقاوم است و به 12 بلوک به هم پیوسته تقسیم شده است و شامل بیش از 100 اتاق، از جمله خوابگاه، دو اتاق کنفرانس بزرگ، پنج مرکز عملیاتی، دو آشپزخانه، پنج حمام بزرگ، یک مرکز رمزنگاری، دسترسی به تلویزیون کابلی، و یک اتاق عمل بیمارستان کاملاً مجهز می باشد. اقامتگاه پرزیدنت تیتو از پنج اتاق تشکیل شده است: یکی برای منشی و رهبران حزب، دفتر تیتو، اتاق خواب او که از آنجا می توان وارد اتاق بانوی اول یوگسلاوی، جووانکا بروز، و یک اتاق استراحت شد.
در یکی از اتاقها تعدادی نقاشی به دیوار الصاق شده بود که درباره جنگ احتمالی ایران و اسرائیل گمانه زنی هایی کرده بود. نیروها و ادوات ایرانی و اسراییلی را با هم مقایسه و مراکز حساس نظامی و هسته ای هر دو کشور را بر روی نقشه مشخص کرده بود.
ورودیه این مجموعه 20 مارک و تقریبا دو ساعت و نیم برای بازدید از این مجموعه زمان نیاز است. البته توصیه می کنم در صورت مناسب بودن هوا، حتما در رودخانه Neretva آبتنی بکنید که خالی از لطف نیست.
همانطور که مسیر را به سمت شهر Mostar ادامه می دادیم به دریاچه بزرگ و زیبایی رسیدیم که حاصل سد Jablanica بر روی رودخانه نرتوا است. چندین مرکز تفریحی در فضای زیبای این دریاچه ایجاد شده است که ما ناهار را در یکی از آنها صرف کردیم.
حدود ساعت 4:30 بود که به شهر موستار رسیدیم و چون هنوز فرصت کافی داشتیم به سمت یکی از مشهورترین مناطق گردشگری این شهر که در 15 کیلومتری جنوب شهر واقع شده است رفتیم.
Vrelo Bune یک مجموعه طبیعی و معماری است که در چشمه رودخانه بونا در نزدیکی روستا Blagaj واقع شده است. تعداد زیاد رستورانها و دکه هایی که در کنار جاده ساخته شده اند و همچنین مراکزی که قایق های کوچک و بزرگ کرایه می دهند همه موید این هستند که به یک مرکز گردشگری مهم نزدیک می شوید. اتومبیل را می بایست در یکی از پارکینگهای روستا Blagaj پارک کرد و پیاده به سمت سرچشمه رودخانه حرکت کرد. این رود پرآب از داخل یک غار در زیر یک صخره بزرگ آغاز می شود.
درست در کنار غار یک ساختمان قدیمی به نام تکیه بلاگاج وجود دارد که قدمت آن به قرن 16 و دوره عثمانی بر می گردد. این بنا به اقامتگاه دراویش صوفی تعلق داشته و دارای یک مهمانخانه، خانقاه و مقبره است. در خانقاه شجره نامه ای بود که نشان می داد چگونه اصل و نسب این دراویش که از دراویش نقشبندی بوده اند، به حضرت محمد می رسد. برای ورود به این مجموعه از بازدیدکنندگان می خواهند که کاملا پوشیده و با حجاب وارد شوند و به افرادی که پوشش مناسب ندارند روسری داده می شود. ورودیه این مجموعه 4 مارک است.
شهر موستار پنجمین شهر بزرگ و پراهمیت بوسنی و هرزگوین است. همیشه نام این شهر برای من یادآور جنایتهایی است که کرواتهای بوسنیایی تبار با ساکنین این منطقه کردند. به خوبی به یاد می آورم که تصاویر متعددی از جنگ در این منطقه در تلویزیون به نمایش درمی آمد. زنان و کودکان آواره بودند، خانه ها ویران شده بود و اجساد در شهر پراکنده بود. نخستین بار تصویر پل سنگی موتسار را در خلال این جنگ دیدم.
پل قدیمی شهر یا Stari Most قطعا شاخصترین بنای این شهر که در لیست میراث جهانی ثبت شده، پل زیبایی است که بر روی رودخانه نرتوا ساخته شده است. این بنا به سفارش سلیمان باشکوه در سال 1557 و توسط معمار حیرالدین، شاگرد معمار سینان طراحی شد. این پل کاملا از سنگ ساخته شده است و کف سنگفرشی آن پله پله است تا افراد بتوانند به راحتی از آن عبور کنند و مخصوصا در زمستان سر نخورند. در دو سوی پل دو برجک سنگی مستحکم وظیفه نگهبانی از پل را عهده دار هستند. طول پل 30 متر، عرض آن 4 متر و ارتفاع پل از کف رودخانه تقریبا 24 متر است و با توجه به عمق مناسب رودخانه، محل مناسبی برای برگزاری مسابقات سالانه شیرجه است که اکثرا توسط شرکتهایی که فعالیتهای ماجراجویی انجام می دهند (مثل Red Bull)برگزار می شود. این پل در سال 1993 و در جریان جنگهای داخلی تخریب شد ولی مجددا به همان شکل اولیه در سال 2004 بازسازی شد.
شهر قدیمی در دو طرف این پل قرار دارد. کوچه های باریک و سنگ فرشی از مشخصات این قسمت شهر است. در داخل این کوچه ها رستوران، بار و مغازه های سوغاتی فروشی بسیار زیادی احداث شده اند که به جمعیت قابل توجهی از توریستها خدمات می دهند. در کنار رودخانه ورزشهای آبی مثل رفتینگ، کانو، کایاک ، شیرجه و شنا قابل انجام است.
در قسمت دیگری از شهر قدیم یک پل سنگی دیگر که بسیار شبیه به پل قدیمی است ساخته شده است که به آن پل شیبدار می گویند این پل در قرن 16 و توسط معمار عثمانی Cejvan Kethoda ساخته شد.
ما شب را در هتل Emerald اقامت کردیم و بابت یک شب با صبحانه 115 یورو پرداختیم.
17 آگوست 2023:
موستار را به سمت مرز مونته نگرو ترک کردیم. ابتدا به منطقه Ljubuski رفتیم. این منطقه کوهستانی- جنگلی از نظر زمین شناسی منطقه کارستی Karest است. به همین خاطر پدیده هایی مثل غار و آبشار در این منطقه فراوان است. آبشارهای کراویکا یکی از زیباترین آبشارهای این منطقه است و بر روی رودخانه تربیژات، در 10 کیلومتری جنوب لیبوشکی و 40 کیلومتری جنوب موستار است. ارتفاع بلندترین آبشار حدود 25 متر و شعاع دریاچه پای این آبشارها 120 متر است. ورودی این مجموعه 20 مارک است و تقریبا با 300 متر پیاده روی به آن می رسید و حتی می توانید در دریاچه ای که در پای آبشار ایجاد شده شنا و کایاک سواری کنید. البته بازدیدکنندگان نمی توانند تا زیر آبشارها شنا کنند که شاید دلیل آن مربوط به جنبه زیبایی شناختی این سایت باشد. در حال حاضر شما می توانید از آبشارها بدون آنکه سوژه مزاحم دیگری مثل یک انسان در زیر آنها باشد عکاسی کنید. تعدادی کافه و رستوران در محدوده اطراف آبشار وجود دارد که اغلب مشتریان فراوانی نیز دارند.
ما تقریبا یکساعت در آنجا شنا و آبتنی کردیم و سپس به سمت روستای پوچتلی Počitelj که در کنار جاده اصلی قرار داشت حرکت کردیم. اتومبیل را در پارکینگ یک رستوران پارک کردیم و وارد روستا شدیم. این روستا نمونه ای از روستاهای قرون وسطایی است که در کنار رودخانه نرتوا بنا شده است. استحکامات دفاعی آن به صورت قلعه و برج و بارو، روستا را از حمله مهاجمان محافظت می کرد. ما تقریبا نیم ساعت را در این روستای کوچک گردش کردیم و ناهار را در همان رستوران که اتومبیل را پارک کرده بودیم صرف کردیم.
ما حدود 20 کیلومتر به سمت شرق راندیم تا به روستای رادیملیا Radimlja رسیدیم. درست در مجاور جاده اصلی، گورستان رادیملیا که قسمتی از سایت میراث جهانی “سنگ قبرهای قرون وسطایی Stećci” است، قرار دارد. این گورستان به همراه 27 گورستان دیگر که علاوه بر بوسنی و هرزگوین در کشورهای صربستان، مونته نگرو و کرواسی پراکنده هستند، دارای سنگ قبرهایی هستند که قدمت آنها به قرون وسطی برمی گردد. نقش برجسته ها و کتیبه های روی سنگ قبرهای عمدتاً آهکی، نشان دهنده سنت خاصی از منطقه است. آنها شامل نمادهای مذهبی مسیحی، صحنه های رقص و شکار، اشکال هندسی و کتیبه های سیریلیک هستند. در تعدادی از سنگ قبرهای سایت رادیملیا می توان نقش مردی را دید که یک یا دو دستش را بالا گرفته و در کنار دستش حلقه و کمان دارد.
برای بازدید از این سایت می بایست 6 مارک پرداخت کرد. خوشبختانه در مجاورت این سایت یک ساختمان برای اطلاع رسانی ساخته شده که با نمایش یک فیلم سه دقیقه ای شما را بیشتر با این سایت آشنا می کند. همچنین این امکان وجود دارد تا از فروشگاه سوغاتی فروشی آن ماکت کوچکی از این سنگ قبرها را برای مجموعه یادگاریهای سفر، تهیه کرد.
کمتر از 4 کیلومتر جلوتر به شهر کوچک Stolac رسیدیم. در حیاط یک کلیسا یکی دیگر از همین سنگها در مرکز یک نیم دایره سنگی قرار داشت.
در ادامه مسیر پس از یکساعت و ربع وارد شهر زیبای تربینجه Trebinje شدیم. این شهر در منتهی جنوب شرقی کشور بوسنی و هرزگوین قرار دارد و جمعیت آن حدود 35 هزار نفر است.
شهر تربینجه، بسیار شهر تمیز و خلوتی است. صومعه هرسگوواچکا گراچانیکا با نمای آجری قرمز و سنگهای قهوه ای در بالای تپه ای که مشرف به شهر است در سال 2000 ساخته شد.
از فراز این تپه می توان رودخانه Trebišnjica را که از وسط شهر می گذرد، دنبال کرد. پل سنگی ارسلاناگیج که قدمتی 400 ساله دارد بر روی این رود احداث شده است و از بناهای دیدنی این شهر است.
در ادامه مسیر وارد یک جاده بسیار زیبا و کاملا کوهستانی- جنگلی شدیم که به تدریج ارتفاع می گرفت. خوشبختانه فرصت این را داشتیم تا در قسمتهایی از مسیر توقف کنیم و از مناظر لذت ببریم.
سپس از مرز Klobuk کشور بوسنی و هرزگوین را ترک کردیم و وارد کشور مونته نگرو شدیم.
افشین ایران پور
کانون گردشگران جوان ایران
