کانون گردشگران جوان ایران سفر مسولانه و ارزان قیمت
خدنگ Mangoose
خانواده: Herpestidae
زیرخانواده Herpestinae
خدنگ یا نَمس نام نوعی حیوان گوشت‌خوار گربه‌مانند است.
در ایران دو گونه خدنگ وجود دارد خدنگ کوچک و خدنگ بزرگ.
خدنگ کوچک با ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر طول و موهای به رنگ قهوه ای مایل به زیتونی و دم نسبت به تنه کوتاه‌تر در نواحی کوچکی در شرق سیستان، جنوب بلوچستان، و جنوب غربی ایران، (استان های کردستان تا خوزستان و نواحی جنوبی فارس) دیده شده و احتمالا در تمام سواحل شمال دریای عمان و خلیج فارس پراکنده شده است.
خدنگ بزرگ جثه ای به اندازه سمور ولی به شکل موش دارد. پوزه کشیده و نوک تیز و چشم ها کوچک اند. دم بلند و پرمو، دست و پا کوتاه با ناخن های بلند، قوی و جمع نشدنی و غده های مقعدی بسیار پیشرفته می باشد. رنگ بدن خدنگ، گندمی متمایل به حنایی است. طول بدنش به 38-46 سانتی مترو طول دمش 35 سانتی متر و وزن اش از 6-5/7کیلوگرم است و دارای40 دندان است.پاهای خدنگ برهنه و فاقد مو هستند اما دستهایش پوشیده از مو با ناخنهای منحنی می باشد.پوشش بدن انها ترکیبی از موهای زبر و خشن و کلفت است.
خدنگها خیلی زیاد و سریع تولید مثل می کنند.خدنگ ماده معمولا 2 تا3 بار در سال زایمان می کند و هر بار 3 تا 4 بچه به دنیا می آورد. جفت گیری در ماههای می،جون و اکتبر صورت می گیرد. دوره بارداری 60 تا 65 روز می باشد.
خدنگها 7 سال عمر می کنند اما 5/12 سال نیز برایشان گزارش شده است. مهمترین خطر و دشمن خدنگها سموم شیمیایی کشاورزی است که باعث از بین رفتن این حیوان زیبا می شود.
خدنگها شکارچیانی منزوی،تکزی و روزفعال هستند .این گونه در اوایل صبح و اوایل عصر به شکار می رود و به جز ساعات شکار بقیه ساعات را در میان شکاف سنگها و درختان یا نزدیک رودخانه ها برای فرار از گرما و شکارچیان بزرگ پنهان می شوند. آنها حتی در هنگام دویدن هم پیوسته زمین را در پی غذا جستجو می کنند اما به ندرت دیده می شود که در جستجوی غذا از درختان بالا روند و تقریبا تمام وقت خود را روی زمین می گذرانند.
این جانوران به سبب توانایی در کشتن مارها ، حتی مارهای سمی ، معروف اند . البته آن ها در برابر سم مار ایمن نیستند. در نبرد بین مار و خدنگ،خدنگ تکنیکهای خاصی را برای از پا در آوردن مار بکار می برد.اول خدنگ دندانهای خود را نشان می دهد و مار تن راست می کند و با سر و کله پهن و تهدیدآمیز رو به خدنگ می ایستد، مار بارها و بارها حمله می کند . خدنگ پشت خود را قوز می کند و حالت تهدیدآمیزی به خود می گیرد و چون قدرت پرش دارد می پرد و با حرکتهای مارپیچ مار را گیج می کند. بعد از مدتی مار خسته می شود و خدنگ با پرشی اولین گاز را از مار می گیرد و آنقدر این کار را انجام می دهد تا بتواند او را متوقف کند و جمجمه او را بشکند یا گردن مار را بگیرد .خدنگ با تکنیکهای خاصی که بلد است براحتی می تواند به شکار عقرب رود یا تخم های پرندگان را در سایزهای مختلف بشکند.
غده های مقعدی خدنگها برای برقراری ارتباط و نشانه گذاریست. نرها از این غده ها در فصلهای جفت گیری استفاده می کنند.خدنگ بوسیله بلند کردن یکی از پاها و ترشح مایعات مقعدی در محدوده خود علامتگذاری می کند و گاهی روی دودست خود می ایستد و مقدار زیادی از مایعات مقعدی را در هوا ترشح می کند که این رایحه بسیار قویست و تا فاصله های خیلی دور استشمام می شود.
موش،موش صحرایی،مارمولک،مار،سوسک،ملخ،عقرب،هزاپا،قورباغه،خرچنگ،ماهیها،پرندگان زمینی،تخمهای پرندگان،بعضی گیاهان،ریشه های بعضی گیاهان و میوه ها جز لیست غذایی خدنگها می باشد.
بیشتر در بوته زارها، باغ ها و نخلستان ها دیده می شود و اغلب در مجاورت انسان زندگی می کند در ایران هم از بلوچستان تا بوشهر دیده شده است.
