گزارش سفر نوروز 97 استان ایلام 9701

سفرنامه استان ایلام

 

جغرافیای طبیعی و اقلیم استان ایلام

استان ایلام یکی از استانهای غربی کشور است که ۲۰٬۱۵۰ کیلومتر مربع مساحت دارد آب و هوای استان نیمه مرطوب است. بیش از هفتاد درصد استان کوهستانی است. در ایلام رشته کوه‌های زاگرس از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته‌اند. ناهمواری‌های استان در قسمت‌های شمال و شمال شرقی با دامنه‌های پرشیب و مرتفع و دشت‌های میانکوهی کم‌وسعت دیده می‌شود و در قسمت‌های جنوب و جنوب غربی به صورت دشت‌های باز و پهناور است. چین‌خوردگی‌های استان، موازی، منظم و جنس آن‌ها رسوبی و بیشتر از نوع آهک و گچ است. در شمال و شمال شرق استان می‌توان از کوه‌ هایی مانشت، سیوان، قلارنگ و کوه قلاجه، لنه و چرمین را نام برد.

 شمال استان ایلام بیشتر کرد نشین و جنوب آن لر و لک و منطقه دشت عباس بیشتر عرب نشین هستند.

 سفربه استان ایلام

به همراه اعضای کانون گردشگران جوان ایران در تاریخ 97/1/6  حدودا ساعت 22:30 دقیقه به سمت استان ایلام راه افتادیم. انتخاب مسیر ما برای رسیدن به استان ایلام، استانهای تهران، قم، اراک، لرستان بود. با توجه به توقف هایی که سر راه داشتیم حدودا 5 صبح به­خرم آباد رسیدیم و از طریق جاده خرم آباد به اندیمشک به دیدن پل تاریخی کلهر رفتیم، این پل واقع در ورودی شمالی شهرمعمولان از توابع شهرستان پلدختر  است و ظاهرا مربوط به دوره هخامنشیان است که در قرن چهارم هجری قمری بازسازی شده است. در ادامه راه،  حدودا ساعت 8 صبح برای بازدید از آبشار آفرینه به روستای آفرینه در بخش معمولان شهرستان پلدختر رسیدیم. این آبشار عریض و پر آب است و ارتفاع بلندی هم ندارد که سرچشمه آن در ۳۸ کیلومتری جنوب خرم آباد قرار دارد و از تلاقی رودهای چشمک و افرینه تشکیل می‌شود.

آبشار آفرینه

حدود 45 دقیقه در این مکان توقف داشتیم و سپس به سمت پل دختر به راه افتادیم که در اطراف  شهر پل دختر برای صرف صبحانه توقف داشتیم و در آنجا دوستان دیگری به ما پیوستند بعد از صرف صبحانه، حدودا یک ساعت دیگر به راه خود در جاده خرم آباد به اندیمشک ادامه دادیم تا به شهرستان پل دختر رسیدیم. پل معروف پل‌دختر از آثارمتعلق به دوره ساسانیان است و برخی آن را  منتسب به نام ایزد بانو آناهیتا می‌دانند. این پل در ورودی شهر پل دختر در جنوب استان لرستان قرار دارد و بنای آن در قرن چهارم هجری قمری مورد مرمت قرار گرفته‌است اما هم‌اکنون تنها یک دهانه از طاق‌های آن برجا مانده و جاده شماره ۳۷ از زیر آن عبور می‌کند.
ارتفاع تنها طاق برجای مانده پل ۱۸ متر از سطح آسفالت جاده و ۳۰ متر از آب رودخانه و عرض آن ۱۱،۳۰ متر است. جهت پل شرقی، غربی و طول آن ۲۷۰ متر است. بعد از بازدید از پل زیبای پل دختر، حدودا ساعت 12 ظهر به محوطه سر سبز بابا خوارزم رسیدیم. محوطه تاریخی بابا خوارزم مربوط به سده های میانه دوران های تاریخی پس از اسلام است. این محوطه در 20 کیاومتری شهرستان پل دختر بخش مرکزی، دهستان جایدر، ۵۰۰ متری غرب روستای بابا خوارزم سفلی واقع شده است. این مکان  ما توقفی کوتاه در این ناحیه داشتیم و از یکی از تپه های آن بالا رفتیم تا زیبایی دشت سر سبز خوارزم را بهتر مشاهده کنیم. این اثر در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۸۴۴۹ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

از منطقه بابا خوارزم به سمت پل گاومیشان حرکت کردیم. ساعت 12:35 به پل گاومیشان رسیدیم. این پل در مرز دو استان لرستان و ایلام قرار دارد و حدودا فاصله ۳۰ کیلومتری تا دره شهر دارد. پل گاومیشان از مشهورترین پل های تاریخی غرب ایران است که مربوط به دوران ساسانیان است، که بر روی رودخانه سیمره قرار گرفته که طول آن۱۷۵ متر ، ارتفاع ۲۴ متر است و شش چشمه طاق دارد. بعد از یک ساعت توقف برای بازدید از پل و دیدن منطقه، ساعت 13:25  به سمت دره شهر و تنگه بهرام چوبین حرکت کردیم.

منطقه باستانی بابا خوارزم

پل گاومیشان

 تنگ بهرام چوبین تنگه‌ای کم عرض و مرتفع در دامنه کبیرکوه و در مجاورت روستای ارمو در ضلع غربی مسیر جاده دره شهر– پلدختر از توابع شهرستان دره‌شهر است. دراین تنگه آثاری از دیوار و دژهای نظامی منسوب به بهرام چوبین از ژنرال‌های دوره ساسانی، باقی‌مانده، که گفته می شود مکانی برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسروپرویز بوده است.  بعد از حدود ده دقیقه پیاده روی در این تنگه زیبا  در امتداد راه به سمت غار، به مکانی می رسیم که پر از سنگهای بزرگی است که عملا راه رسیدن به غار را عملا غیر ممکن و یا بسیار سخت می کند. این منطقه برای استراحت یکی دو ساعته بسیار مناسب است و چون ما حوالی ظهر به این منطقه رسیده بودیم برای صرف ناهار و همچنین رفع خستگی حدودا دو ساعت استراحت کردیم. علاوه بر این قبل از رسیدن به این تنگه  چندین سیاه چادر هست که میشه برای ناهار به آنجا رفت.( البته توجه کنید که ما در نوروز در منطقه بودیم)

برای پایان روز اول، به دیدن قلعه و دره شیخ مکان در فاصله ۶ کیلومتری جنوب شرقی دره شهر رفتیم. قلعه شیخ مکان در طول زمان تخریب شده است و از آن تنها یک دیواره و چند پله باقی مانده است. طبیعت دنج و زیبای منطقه که رود کم آبی نیز از آن می گذشت، فضای مناسبی برای استراحت و رفع خستگی بود. بعد از استراحتی یکی دوساعته در پایان روز اول به اقامتگاهی در روستای گرز لنگر رفتیم. گرز لنگر روستایی از توابع بخش ماژین شهرستان دره شهراست که راه دسترسی به روستای گرزلنگر از طریق جاده ارتباطی دره شهر به پلدختر، جاده فرعی گاومیشان، مرادآباد، مهتابی وسپس گرزلنگر است. که جاده آن زیبا و آسفالت است ولی قسمتهایی از جاده گردنه های مرتفع و پر شیب و بسیار پرپیچ و خم دارد. ساکنین این روستا، تیره ای از طایقه زینی وند هستند و به لهجه لری صحبت می کنند. این روستا از لحاظ زمانی یک ساعت و ربع با دره شهر فاصله دارد. ما شب را در آنجا اقامت کردیم.

قلعه شیخ مکان

روز دوم

 صبح به بازدید از مناظر اطراف و دیدن سنگ معلق در نزدیکی روستا رفتیم.  محیط کوهستانی روستا بسیار سرسبز و چشم نواز بود. بعد از گشت و گذار یکی دوساعته در منطقه، حدودا یازده و نیم صبح به سمت دره شهر راه افتادیم.

 بعد از طی مسیر طولانی ساعت 15:30 به روستای پشت قلعه رسیدیم. دژ تاریخی پشت قلعه در فاصله پنج کیلومتری در ناحیه جنوبی شهرستان آبدانان بر روی تپه‌ ای قرار دارد. دشت پیرامون قلعه بسیار زیبا است. این دژ متعلق به دوران ساسانیان است و بیشتر جنبه  نظامی داشته است این قلعه از مصالحی همچون سنگ، گچ وساروج بنا شده و دیوارهای بیرونی و اصلی قلعه تا حدودی سالم باقی مانده‌اند.

 

سنگ معلق گرز لنگر

دژ پشت قلعه

ساعت 16:15 به سمت روستای سیاه گاو برای بازدید از دریاچه دو قلوی سیاه گاو رفتیم. حدودا ساعت 17 به دریاچه رسیدیم. برای دسترسی به دریاچه از درون شهر آبدانان ۸ کیلومتر جاده آسفالت را پشت سر گذاشتیم و با عبور از پل و ۵۰۰ متر پیاده روی به دریاچه رسیدیم. دریاچه دو قلوی سیاه گاو، دو دریاچه یا دو چشمه بالادست و پائین دست است که عمق هر کدام از آنها بیش از ۲۰ متر بوده است. که دریاچه نخست با اختلاف سطح اندک در بالادست دریاچه دوم قرار گرفته است. عمر دریاچه سیاه گاو به هزاران سال می رسد، که به علت عواملی مانند فرسایش، مساحت آن رفته رفته در حال کم شدن می باشد.  ما قبل از بازدید از دریاچه برای استراحت و صرف ناهار به سیاه چادرهایی که در اطراف دریاچه برپا شده بود رفتیم، در آنجا چندین سیاه چادر هست که میشود برای ناهار به آنجا رفت.( توجه کنید که ما در نوروز در منطقه بودیم). ساعت حدودا 19از دریاچه به سمت آبدانان به راه افتادیم. از آنجایی که در طول مسیر تنگه ها و شیارهای بین کوهها  بسیار خودنمایی می کرد،  پس از طی مسافتی کوتاه، شیاری در دل کوه توجهمان را جلب کرد. با دوستان تصمیم گرفتیم که از داخل این شیار بازدید کنیم. بعد از حدود 30 دقیقه پیاده روی داخل شیار کوه به انتهای شیار رسیدیم که به همان جاده منتهی میشد. پیاده روی در شیاری که شناخته شده نبود و انتهای آن مشخص نبود برایمان بسیار هیجان انگیز و لذت بخش بود. ساعت 20:30 به یک پمپ بنزین در شهر آبدانان رسیدیم. بعد از سوخت گیری ماشین و خرید وسایل و مایحتاج شام در ساعت 23 به خانه بومگردی درروستای ژیور در منطقه گاومیشان رسیدیم. حدودا ساعت 23 به اقامت گاهمان در گاومیشان رسیدیم.

روز سوم

بعد از خوردن صبحانه در خانه بومگردی، ساعت 10:30 به سمت شهرستان دره شهر حرکت کردیم تا از بافت تاریخی این شهر دیدن کنیم. ساعت 11:45 به شهر تاریخی سیمره رسیدیم که در حاشیه شرقی شهرستان دره‌شهر و غرب رودخانه سراب واقع است.

سیمره، شهری باستانی در ضلع غربی و جنوب غربی دره شهر است، در واقع نام قدیمی تر دره شهر،  سیمره است. سیمره مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی است به عبارتی پایتخت تابستانی آن دوره بوده‌است. ظاهرا قدمت سیمره بیش از اینهاست و نام پیشین سیمره ماداکتو بوده‌است که ماداکتو پایتخت دوم عیلامیان بوده است که در حمله آشور بانی پال ویران و مردم آن قتل عام شده اند. این منطقه در دوره اعتلای هخامنشیان هنوز هم ویران بوده یا اهمیت گذشته را نداشته است، اما عهد اشکانیان دوره تجدید حیات آن بوده و در دوره ساسانی نیز مجددا رونق یافته و آباد شده است. سیمره بزرگترین محوطه تاریخی در سطح استان ایلام است و مساحت این شهر بالغ بر ۲۰۰ هکتار است. شهر باستانی سیمره جزو اولین آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی ایران می‌باشد.

در محوطه باستانی شهر سیمره هنوز هم آثار چهار راه ها، کوچه ها و معابر با نظم ویژه ای که در شهر سازی آن دوره معمول بود، باقی مانده است. حدوود 12:45 از سیمره به سمت چهار طاقی به راه افتادیم. ساعت 13 به آتشکده چهار طاقی دره شهر رسیدیم.  که بر روی یک تپه قرار داشت.  بنای چهار طاقی بر روی بقایای معماری هم عصر شهر تاریخی سیمره و با مصالح قلوه سنگ و گچ نیم کوب احداث گردیده است. این بنا مربوط به دوران ساسانی است. پس از بازدید بسیار کوتاه به سمت دریاچه سد به راه افتادیم.

بنای چهارطاقی

در ساعت 14:30 در  میانه راه  در منطقه دور گلاب  که در نزدیکی دریاچه سد قرار دارد برای ناهار توقف کردیم. ساعت 16 از دریاچه سد به سمت تنگه کافرین حرکت کردیم . تنگه کافرین در شمال شهر بدره در جاده ایلام به دره شهر قرار دارد. برای رسیدن به تنگه کافرین از لحاظ زمانی حدود نیم ساعت پیاده روی در جاده خاکی دارد که می شود این مسیر را با ماشین هم طی کرد اما اکثر ماشینها وارد جاده خاکی نمی شوند، ولی ما با میدل باس این مسیر را طی کردیم تا به دریاچه رسیدیم. رودخانه ای در این تنگه جریان دارد که پس از عبور از آن در شمال تنگه به رودخانه سیمره می ریزد. در واقع در این ناحیه دو تنگه کافرین و برنجان در کنار هم قرار دارند. طول تنگه  کافرین در حدود ۲ کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا ۷۰۰ متر است. ازدریاچه با قایق موتوری به سمت تنگه کافرین رفتیم.

برای گرفتن قایق موتوری سه مسیر را پیشنهاد دادند .

مسیر اول: تا اواسط تنگه کافرین  هزینه 50 هزار تومن

مسیر دوم: گذر از تنگه کافرین و تنگه برنجان هزینه 100 هزار تومان

مسیر سوم: با گذر از تنگه کافرین به سمت سد سیمره هزینه 150 هزار تومان

ما مسیر دوم را انتخاب کردیم حدود نیم ساعت رفت و برگشت ما طول کشید.

بازدید از تنگه کافرین و تنگه برنجان

ساعت 18:45 به سمت تنگ رازیانه حرکت کردیم، حدودا 19:25 به تنگه رازیانه رسیدیم. پس از بازدیدی کوتاه به سمت ایلام حرکت کردیم. چندکباب پزی در جاده ایلام به مهران هست که کیفیت غذاشون هم به نسبت خوب هست. ما برای شام به یکی از رستورانها، به نام کبابی مراد رفتیم.  نکته جالب توجه برای ما این بود که اینجا از پرورش گوسفند تا تولید ذغال از هیزم را خودشان انجام می دهند. پس از صرف شام  به سمت اقامت گاهمان به راه افتادیم. حدود ساعت 11 به سمت اقامتگاه بومگردی در روستای کارزان رسیدیم.

نمایی از تنگه  زیبای رازیانه از بالا

روز چهارم

هوا بارانی بود و دوستان بسیار خسته بودن ما آن روز به نسبت روزهای قبل تر بیشتر استراحت کردیم و ساعت 11:20 به سمت شهر تاریخی سیروان واقع در روستای سراب کلان حرکت کردیم. متاسفانه شهر تاریخی سیروان هنوز کاوش باستانشناسی نشده است و بنابراین ما در آنجا تنها مشغول روستا گردی و لذت بردن از طبیعت شدیم. ساعت 14:30 به سمت اقامتگاه حرکت کردیم بعد از حدود یک ساعت به اقامتگاه رسیدیم. ساعت 18 به سمت شهر ایلام راه افتادیم و بعد از پنجاه دقیقه به شهر ایلام رسیدیم و به کاخ والی رفتیم، که به مناسبت عید نوروز در آنجا مراسم ویژه رقص و موسیقی در حال برگزاری بود و در ضمن نمایشگاه بوم شناسی برگزار شده بود که از جمله آنها غرفه های مربوط به استان ایلام مشغول پخت شیرینی های بومی استان بودند. از جمله شیرینی محلی بژی برساق و نان روغنی به نام شلکینه درست می کردند. برای شام  به فلافل فروشی های خیابان شهدا  ایلام رفتیم و ساعت 10 به اقامت گاه برگشتیم.

شهر تاریخی سیروان واقع در روستای سرابکلان که هنوز کاوش باستان شناسی نشده است

کاخ والی- مراسم ویژه به مناسبت عید نوروز

روز پنجم

ساعت 10:35 از اقامتگاه  به سمت ایلام و سپس جاده صالح آباد حرکت کردیم. در 5 کیلومتری جنوب شرقی شهر صالح آباد، غار زیبای زینکان قرار دارد. برای دیدن این غار از کنار امامزاده جاده ای خاکی به طول 5 کیلومتر را طی کردیم. برای بازدید از غار و در طی مسیر، افرادی محلی به عنوان راهنما  حضور داشتند و همچنین امکان تراکتور سواری نیز وجود دارد، البته ما مسیر رفت را پیاده طی کردیم که واقعا تجربه خوبی بود، چون مسیر شامل پیاده روی در رودخانه هم بود تا ورودی غار حدودا” 30 دقیقه پیاده روی دارد. این غار، در واقع تنگه ای است که دو طرف دیواره های تنگه در بعضی جاها به هم می رسند و به همین دلیل به آن غار می گویند. از ورودی غار تا انتهای آن حدود یک ساعت و برگشت آن هم حدود 30 دقیقه طول کشید. برای تنوع و تجربه سواری با تراکتور تصمیم گرفتیم مسیر برگشت از درب غار تا اتوبوس را با تراکتور طی کنیم. حدود ساعت 15 به اتوبوس رسیدیم و بلافاصله به طرف شهر ایلام حرکت کردیم. زمان توقف در این مکان 2 ساعت بود. برای ناهار روز پنجم مجددا به کباب فروشی های واقع در جاده ایلام به مهران رفتیم.  سپس ساعت 18 به سمت کرمانشاه و تهران حرکت کردیم.  حدود ساعت 5 صبح به تهران رسیدیم. بالاخره سفر 6 روزه به استان ایلام با کلی خاطره از مناظر و گپ و گفت های دوستانه هم به پایان رسید.

غار زیبای زینکان

 

عطیه نورعلیشاهی_فرزانه فرجی

کانون گردشگران جوان ایران kanoonirangardan.ir/