گزارش سفر به شهر قزوین

گزارش سفر به شهر قزوین

در آذرماه ماه 1386، 43 نفراز اعضای کانون گردشگران جوان ایران قصد سفر به شهر تاریخی قزوین را کردند. هدف تنها دیدن شهر قزوین بود نه کل استان قزوین. چرا که این استان دارای اماکن دیدنی بسیار زیادی است به طوری که دارای رتبه اول در کشور از نظر تعداد آثار ثبت شده است.

ساعت حرکت 8 صبح بود ما حدود ساعت 10:30 به عمارت چهل ستون (کلاه فرنگی) شهر قزوین که اکنون موزه خوشنویسی است رسیدیم.با هماهنگی که از قبل توسط کانون گردشگران جوان انجام شد بود خانم خلیلی از میراث فرهنگی قزوین و فرانه وظیفه راهنمایی گروه را عهده دار شدند.

در این شهر 23 کاخ باغ در دوره صفویه ساخته شد که تنها عمارت کاخ چهلستون باقی مانده است. همچنین از 7 سردر ساخته شده در آن دوران تنها سردر عالی قاپو باقی مانده است

از آنجایی که عمارت چهلستون و سردر عالی قاپو در دوره صفوی ساخته شدند نام هایی مشابه با نام ساختمانهایی در شهر اصفهان دارد.

عمارت کاخ چهلستون که به آن عمارت کلاه فرنگی هم گفته می شود از دوره صفویه در این شهر ساخته شده است. این بنا در دوره قاجاریه مرمت و بازسازی شده و چهلستون نام گرفت. عمارت چهلستون به شکل هشت ضلعی و در دو طبقه بنا شده است. نقشه بنا دارای طرحی با محورهای چلیپایی و برون گرا است. سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح های بدیع و سقف طبقه فوقانی آن خنچه پوش است.

بر روی دیوارهای طبقه اول نقاشی های گل و بلبل و در طبقه دوم نقاشی هایی از شاهزاده های قاجار دیده می شود.

این بنا هم اکنون به موزه خوشنویسی تغییر کاربری داده شده است. شهر قزوین را پایتخت خوشنویسی ایران می نامند.

آنچه که متأسفانه در برخی از بناهای تاریخی مرمت شده دیده می شود استفاده از سنگ مرمر برای کف بنا است که تناسبی با کل بنا ندارد.

پس از بازدید از عمارت کاخ چهلستون که حدوداً نیم ساعت به طول انجامید به مسجد جامع شهر رفتیم.

مسجد جامع کبیر در محله دباغان شهر قزوین جنب خیابان سپه یعنی اولین خیابان ایران قرار دارد و با مناره های باشکوه، ایوان های رفیع و گچبری های نفیس از آثار دوره اسلامی به شمار می رود.آنچه که ما توانستیم بازدید کنیم تنها صحن اصلی مسجد بود. متأسفانه به دلیل انجام عملیات مرمت امکان بازدید از گنبد سلجوقی نبود. به گفته خانم خلیلی برای ایام نوروز امکان بازدید فراهم است.

نماز جماعت روزهای جمعه در این مسجد برگزار می گردد که چون رواقهای این مسجد به یکدیگر ارتباط ندارد برای 4 امام بایستی نماز بگذارند.

بازدید از مسجد در حدود نیم ساعت به طول انجامید. از آنجا به آب انبار سردار بزرگ رفتیم.

قزوین را شهر آب انبارها می نامند.

آب انبار سردار بزرگ در دوره قاجار ساخته شده، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است، در خیابان راه آهن شهر قرار دارد و دارای حجم m³3600 است. بانیان این بنا محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار از امرای فتحعلی شاه قاجار بودند. این آب انبار دارای سر دری رفیع با قوسی جناغی است. راه شیر آب انبار پنجاه پله سنگی دارد و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین رفت. مخزن آب آن مربع شکل و به ابعاد تقریبی هفده متر است. مصالح به کار رفته در جرزهای آن، شفته آهک با روکش ساروج و قطر آن ها در حدود سه متر است. گنبد عظیم آن انبار آجری و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار دارد و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار، حدود 5/28 متر است.

آب انبار دیگری به نام سردار کوچک هم در شهر قزوین ساخته شده که چهار گنبد کوچک دارد ولی حجم مخزن آن بیشتر از حجم مخزن آب انبار سردار بزرگ است و از این نظر بزرگترین آب انبار شهر محسوب می شود. ما از این بنا دیدن نکردیم.

در روی دیوار آب انبار نقش برجسته هایی از جنگاوری رستم و سهراب ساخته شده که ظاهراً در سالهای گذشته در این مکان نمایشهایی در این ارتباط اجرا می شده است.

در روایت است، افرادی که در گذشته از این آب انبار استفاده می کردند و نذرشان برآورده می شد، کف آب انبار را لای روبی می کردند. برای این کار از گنبد با ریسمانی به پایین آویزان می شدند و آن را تمیز می کردند.

برای دیدن این مکان حدود 20 دقیقه وقت لازم است.

مکان دیدنی دیگر در قزوین کلیسای کانتور یا برج ناقوس است. این کلیسا که کوچکترین کلیسای ایران است، یک کلیسای ارتودوکس است و در زمان جنگ جهانی دوم و در زمان اشغال ایران به دست روس ها ساخته شده است. ارتودوکس ها بر روی صلیبشان یک خط مورب اضافی دارند که در کنار در ورودی این علامت دیده می شود. این کلیسا از آجر قزمز ساخته شده و داخل آن گچ کاری شده و نقش برجسته های گل و بوته در روی دیوارها به صورت نوارهایی دیده می شود. این کلیسا مانند سایر کلیسا دارای طرح چلیپایی (صلیبی) است و محراب آن رو به شرق دارد. ورودی کلیسا در ضلع غربی آن قرار دارد و شامل فضای ورودی با سقف شیب دار و در ورودی است. پس از ورودی پیش فضای هال قرار دارد که بالای آن برج ناقوس کلیسا با ارتفاع حدود یازده متر به چشم می خورد. هال شامل نماز خانه و محراب است و در دو طرف آن دو فضای مستطیل شکل قرار دارد. فضای محراب به شکل نیم دایره است و برفراز آن گنبدی قرار گرفته است. فضای نمازخانه دارای گنبد و فضاهای جانبی آن دارای پوشش تخت است.

ظاهراً، آن طور که خانم خلیلی گفتند، ناقوس کلیسا توسط روسها ربوده شده است.

با توجه به کوچکی کلیسا زمان زیادی برای دیدن آن نیاز نبود بازدید از آن حدود 10 دقیقه به طول انجامید و ما به طرف آرامگاه حمد الله مستوفی جغرافی دان، تاریخ نگار و نویسنده قرن هفتم و هشتم (680-750) هجری قمری یعنی دوره ایلخانی حرکت کردیم.او اولین کسی بود که طول و عرض جغرافیایی را تعریف کرد.

بنای برج آجری مقبره مربع شکل، توسط چهار فیل پوش، به هشت ضلعی تبدیل شده و روی آن گنبد مخروطی شکلی قرار گرفته است. در داخل بنا کتیبه ای وجود دارد و سوره ای از قران به خظ نسخ روی آن گچبری شده است. این بنا دارای سردابی است که ورودی آن مقابل در مقبره قرار دارد و مزار حمدالله مستوفی در آن است ولی سنگ قبر آن نیز توسط روسها دزدیده شده است.

دروازه کوشک یکی از دروازه های بسیار دیدنی است که در

دروازه درب کوشک (جوسق قدیم) در انتهای خیابان نادری قرار دارد که در زمان ناصرالدین شاه ساخته شده به طوریکه بر سردر بنا ذکر نام او رفته است. این دروازه بر خلاف دروازه تهران قدیم تنها دارای یک نما به سوی خارج شهر است. دروازه درب کوشک دارای یک ورودی با قوس نیم دایره است و در طرفین آن گلدسته ها و طاق نماهایی دیده می شود. نمای خارجی این دروازه دارای کاشیکاری رسمی بندی است. این دروازه بدون حفاظت خاص در داخل فضای سبز بسیار کوچکی قرار دارد.

برای صرف نهار به رستوران اقبالیان رفتیم که از قبل برایمان جا رزرو شده بود. ظاهراً این رستوران هم در روز جمعه پذیرای افراد بسیاری است چرا که رستوران بسیار شلوغ بود. ما قیمه نثار که یکی از غذاهای محلی قزوین است سفارش دادیم. این غذا شامل پلو و خورش است. برای پختن خورش قیمه نثار گوشت و پیاز را تفت داده و به آن آب اضافه می کنند تا بجوشد. وقتی قوام آمد به آن خلال پسته، بادام و نارنج همراه هل و گلاب و زعفران اضافه کرده و بعد از چند دقیقه از روی شعله بر می دارند.

در حدود یک ساعت برای صرف نهار وقت صرف شد. سپس به خانه محمد رضا امینی که هم اکنون حسینیه امینی ها خوانده می شود رفتیم.

حسینیه امینی ها از جمله نمونه های کامل و زیبای خانه های سبک قزوین است. آنچه که امروزه از این خانه به جای مانده دارای چهار حیاط و فضاهای مختلف در دو طبقه همکف و زیرزمین است. این خانه متعلق به حاج محمدرضا امینی از تجار معتبر بود و در سال ۱۲۷۵ ه.ق. بخشی از آن وقف حسینیه شد. زیباترین قسمت خانه از سه تالار که در موازات یکدیگر قرار گرفته و به وسیله ارسی های زیبایی به یکدیگر مرتبط هستند تشکیل شده است. تالار جنوبی با نه دهنه ارسی و شیشه های رنگی از شاهکارهای هنری است. سقف تالارها دارای نقاشی، آیینه کاری، رف های کاسه ای مزین، گچبری و گره بندی چوبی است. در زیر تالارها سردابه، زیرزمین، شربتخانه و … قرار دارد. بخش های دیگر این خانه از تزیینات ساده تری برخوردار است.

برای بهره بردن از ظرایف و دیدن جزئیات کامل بنا نیاز به حداقل 45 دقیقه زمان است.

روستای نیاق در فاصله 17 کیلو متری شهر قزوین و به طرف شمال قرار دارد. به سبب تپه ای که از سنگهای آتشفشانی تشکیل شده، معروف است. این تپه دارای شیب بسیار زیاد (در حدود 50 تا 60 درجه) است که در وهله اول به نظر می رسد بالا رفتن از آن بدون امکانات خاص امکان پذیر نیست ولی برخلاف ظاهر آن سنگها دارای اصطکاکی بسیار زیاد اند که احتمال سر خوردن از آن بسیار کم است. آنچه که از خود تپه دیدنی تر بود موتورسیکلت سوارانی بودند که بدون داشتن هیچگونه وسیله ایمنی پشت سر هم از این تپه بالا و پائین می رفتند. اولین نفری را که دیدم احساس کردم هرگز نمی تواند به بالای تپه برسد و پزشکان گروه کارشان در آمده است. ولی بعد از چند بار دیدن این صحنه به نظر کار بسیار هیجان انگیزی آمد که انسان را وسوسه به امتحانش می کند. زمان مورد نیاز برای رفتن و بازگشتن از روستای نیاق یک و نیم ساعت است.

شاهزاده حسین آخرین مکانی بود که از آن بازدید کردیم. مسجدی بسیار با شکوه و دارای آینه کاری و کاشیکاری خیره کننده.به روایت رافعی این بنا مدفن فرزند دو ساله امام رضا است. بنای اصلی امامزاده به دوره صفویه تعلق دارد و بعدها در آن تغییراتی داده شده، ایوان آیینه کاری کنونی به آن الحاق و حجره ها و رواقی با سر دری زیبا به دور آن ساخته شده است. در چهار سمت این بنا چهار ایوان قرار دارد. دیوارهای بنا داری کاشکاری است. گنبد بقعه کاشیکاری با طرح دوره صفوی دارد. شکل داخلی حرم به صورت هشت ضلعی منظم است. داخل بنا داری کتیبه و دو ضریح است. ضریح اول از چوب ساده و ضریح دوم از شاهکارهای صنعت قلم زنی و منبت کاری است. این بنا همچنین دارای در منبت کاری شده بسیار نفیس است.

در ادامه اطلاعاتی راجع به شهر قزوین از کتاب قزوین که توسط سازمان میراث فرهنگی کشور منتشر شده آورده ام که به نظرم رسید ممکن است جالب باشد.

قزوین در دوران صفوی پایتخت بوده و دارالسلطنه قزوین نامیده می شد. در دوران قاجاریه هم به همین نام باقی ماند.

در کتاب فتوح البلدان قزوین «کشوین» خوانده شده است که بعدها عرب ها آن را معرب کرده و قزوین نامیدند. مورخین غربی نام قزوین را مأخوذ از «کاسپین» می دانند. همچنین در روایتی از حضرت محمد قزوین «باب الجنه» نامیده شده است.

نژاد

مردم شهر قزوین از نژاد اصیل آرایی هستند. برخی از ساکنین نواحی استان، به جز افرادی که در قسمت الموت و کوهپایه زندگی می کنند ، در زمان های مختلف از نواحی دیگر به این سرزمین آمده و در آن استقرار یافته اند. این گروهها عبارتند از: کردها و لرها، شاهسون ها، تات ها و مراغی ها.

زبان

زبان های رایج در استان قزوین عبارتند از: فارسی، تاتی، مراغی، کردی، لری، ترکی، و رمانلویی.

دین

پیش از اسلام مردم قزوین زرتشتی بودند، تا جایی که گفته می شود، بنای نخستین مسجد های شهر قزوین بر روی آتشکده ها ساخته شده است. بعد از اسلام تا زمان آغاز حکومت صفویه، تسنن در بین مردم رواج بیشتری داشت. با آغاز این حکومت، تشیع در قزوین به سرعت رو به گسترش نهاد و امروزه مذهب عموم مردم این استان شیعه دوازده امامی است.

تقسیمات اداری و سیاسی

استان قزوین دارای چهار شهرستان (قزوین، آبیک، بویین زهرا و تاکستان)، هجده شهر، هجده بخش، چهل و چهار دهستان و ۱۵۹۳ آبادی است.

تاکنون رجال و مشاهیر بزرگ و نام آوری در زمینه های مختلف علمی و هنری و سیاسی و … از این سرزمین کهن برخاسته اند. شخصیت هایی چون عمادالدین زکریای قزوینی جغرافیدان و صاحب کتاب «عجایب المخلوقات»، حمدالله مستوفی مورخ و شاعر، عبید زاکانی شاعر طنز پرداز،شهید ثالث،میرعماد استاد بزرگ خوشنویسی،ملا خلیلی بن غازی قزوینی (ملا خلیلا) فقیه و مفسر دوره صفوی،عمادالکتاب خوشنویس چیره دست،رییس المجاهدین سردار گروه مردمی انقلاب مشروطه،سید اشرف الدین حسینی (نسیم شمال) طنز پرداز آزادیخواه، عارف قزوینی آزادیخواه و شاعر ملی، علامه علی اکبر دهخدا، علامه محمد قزوینی محقق و مصحح متون ادبی،علامه سید ابوالحسن رفیعی استاد حکمت و فلسفه، ابوالحسن اقبال آذر (اقبال سلطان) خواننده چیره دست آواز ایران، لامع قزوینی شاعر معاصر،دکتر سید محمد دبیر سیاقی محقق و مصحح متون ادبی، دکتر احسان اشراقی محقق و مورخ، محمد علی رجایی رییس جمهور ایران…

هنرهای سنتی شهر قزوین به شرح زیر اند:

خوشنویسی، نقاشی و تذهیب، نقاشی پشت شیشه، نم نم دوزی، گلابتون دوزی، پن بافی، فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، موج بافی، گیوه دوزی، آیینه سازی، قفل سازی، منبت کاری

خوراک

برخی از غذاهای استان قزوین عبارتند از:‌

قیمه نثار که در مهمانی های رسمی و عروسی­ها تهیه می شود و گاهی هم شیرین پلو جای آن را می گیرد.

قیمه در مجالس عزا، دم کباب یا قیمه آب دار در هنگامی که زوار از زیارت باز می گردند، دیماج برای روز پنجاه بد، خاگینه برای عروس و داماد در صبح روز پاتختی، رشته پلو با ماهی برای شب عید نوروز، سبزی پلو و ماهی دودی برای شب چهارشنبه سوری و روز سیزده بدر، کله پاچه برای افطار روز ۲۷ ماه رمضان و آش شلعه قلمکار در روز ۲۸ صفر پخته می شود.

سوغات عمده قزوین پسته، نان برنجی و باقلوا است و از دیگر سوغات استان می توان به قالیچه های بافت ضیاءآباد، انواع گلیم، و چادر شب­های الموت، کشمش بی دانه تاکستان و … اشاره کرد.

آثار تاریخی

به جز آثاری که ما در سفرمان به قزوین از آنها دیدن کردیم آثار بسیار زیاد دیگری در داخل شهر وجود دارند که تعدادی از آنها را در ادامه آورده ام.

مسجد النبی: با وسعتی حدود ۱۴۰۰۰ متر مربع یکی از بزرگترین مسجد های ایران است. ساختمان این بنا مربوط به دوره صفویه است و در دوره قاجاریه به فرمان فتحعلی شاه تجدید بنا شد.

مسجد سنجیده: این مسجد در محله راه ری شهر قزوین قرار دارد و از آثار دوره سلجوقی به شمار می رود. این مسجد دارای گنبدی به سبک سلجوقی، مناره کوتاه و تزیینات مقرنس در زیر گنبد است.

مسجد حیدریه: این مسجد در شهر قزوین یکی از عالی ترین بناهای معماری ایران به شمار می رود. درباره تاریخ ساخت آن اطلاع دقیقی در دست نیست.

حسینیه آقا سید جمال: این حسینیه در ضلع غربی مسجد جامع در خانه آقا سید جمال رضوی قرار دارد و از مراکز مورد توجه مردم در ایام محرم و صفر است و در آن مراسم روضه خوانی و سوگواری برگزار می شود. از دیگر حسینیه های تاریخی قزوین می توان حسینیه رضوی را نام برد که در دهه محرم مردم در آن به عزاداری می پردازند.

مسجد و مدرسه صالحیه: این مدرسه در خیابان مولوی روبروی بازار شهر قزوین قرار دارد و بانی آن حاج ملا صالح برغانی از علمای نامی و مجاهدین مبارز قرن ۱۳ ه.ق. است.

مسجد و مدرسه ابراهیمیه: مدرسه ابراهیمیه یا مدرسه جدید در محله آخوند شهر قزوین قرار دارد و بانی آن حاج محمد ابراهیم از طایفه میرزا است. در ورودی آن در ضلع جنوبی قرار دارد و دارای رسمی بندی و تزیینات کاشیکاری است. مدرسه در مجموع ۱۵ حجره دارد و حجره های فاقد ایوانچه هستند. مسجد دارای ورودی مستقل از کوچه است و چهل ستون چوبی پوشش مسطح سقف آن را نگه می دارند.

مسجد و مدرسه شیخ الاسلام: بنای اولیه مسجد و مدرسه شیخ الاسلام قزوین مربوط به یکی از امرای ترکمانیه به نام آقاسی است و حاج میرزا مسعود شیخ الاسلام در سال ۱۳۲۱ ه.ق. آن را تجدید بنا کرد. حیاط اصلی مدرسه به شکل هشت ضلعی است و بیش از سی حجره در یک طبقه دور تا دور آن را فرا گرفته است. مسجد شیخ الاسلام به صورت شبستانی با ستون های سنگی ساخته شده و دارای محراب کاشیکاری شده است. پوشش مسجد طاق و تویزه آجری است.

مسجد و مدرسه سردار: مسجد و مدرسه سردار توسط «حسن خان و حسین خان سردار» از امرای فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۳۱ه.ق. در شهر قزوین ساخته شد.

مدرسه علوم دینی التفاتیه: درسه التفاتیه توسط خواجه التفات در دوره ایلخانی در شهر قزوین بنا شد. این مدرسه با بیست و شش حجره و یک مدرس در ضلع جنوبی قرار دارد. مصالح به کار رفته در جرزها و پوشش های آن آجر با ملاط گچ و پوشش سقف تمام حجره ها از نوع طاق آهنگ است. در وسط حیاط آب انباری قرار دارد. از آنجایی که هیچ کتیبه ای از دوره ایلخانی در این بنا به دست نیامده و تناسبات معماری این مدرسه مشابه معماری صفویه است. این امکان وجود دارد که این مدرسه در این دوره مرمت و بازسازی شده است.

امامزاده اسماعیل: بقعه امامزاده اسماعیل پسر امام جعفر صادق در خیابان انصاری شهر قزوین قرار دارد. بنای بقعه در دو طبقه شامل فضای اصلی حرم، چهار ایوان متصل در طرفین آن و فضاهای جنبی ایوان ها است. حرم گنبدی دارد که روی آن کاشیکاری و زیر آن کاربندی و گچبری است. مدفن اصلی امامزاده در سرداب بقعه در زیر حرم قرار گرفته است.

بقعه پیغمبریه: بقعه پیغمبریه در ضلع جنوب غربی باغ چهلستون شهرستان قزوین قرار دارد و بنابر گفته های مختلف مدفن چهار تن از پیامبران به نامهای «سلام»، «سلوم»، «سهولی» و «القیا» است. علاوه بر این پیامبران امامزاده صالح بن حسن نیز در این مکان مدفون است. بنای بقعه آجری است و شامل ایوان ستوندار با دو جفت ستون چوبی و دیواره های گچبری شده است. در شمال بقعه، مدرسه پیغمبریه قرار دارد. مشخص نیست بانی اولیه این مدرسه چه کسی است ولی به احتمال زیاد این شخص کار ساخت بنا را به اتمام نرسانده است. ساخت این بنا در زمان محمد تقی بن میرزا هدایت الله اصفهانی وزیر شاه عباس دوم در سال ۱۰۵۴ ه.ق. به اتمام رسید و کتیبه سنگ مرمری به خط نستعلیق ممتاز بالای سر در ورودی آن نصب گردید.

بقعه آمنه خاتون: بنای آرامگاه خاتون دختر امام جعفر صادق در شهر قزوین قرار دارد و متعلق به دوره صفویه است. طرح داخلی بقعه هشت ضلعی و طرح بیرونی آن گرد است و محرابی با مقرنس دارد. بر فراز بقعه گنبد بزرگ دو پوش و کاشیکاری شده قرار دارد. پنجره های زیر این گنبد دارای چهار شباک گچی پر کار و نفیس است. در دوره قاجار اتاقی به بقعه الحاق شد. در این اق چاهی مقدس و مورد احترام وجود داشت.

مسجد و مقبره احمدیه: مسجد احمدیه در خیابان سپه شهر قزوین قراردارد و معماری آن مربوط به دوره قاجار است. احمد غزالی – برادر امام محمد غزالی- یکی از عرفای بنام ایران است. وی در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم ه.ق. در قزوین می زیست. پس از فوت او مدفنش به زیاتگاه مریدانش تبدیل شد.

مقبره شهید ثالث: حاج ملا تقی برغانی معروف به شهید ثالث از علمای برجسته ای بود که توسط عوامل فرقه بابیه به شهادت رسید. مدفن او محراب مسجد مقبره «خاندان بهشتی» در شهرستان قزوین است و به همین علت این مکان به مقبره شهید ثالث معروف است. بنای مقبره دارای دو طبقه زیر همکف و همکف است. زیر زمین از دو فضای مجزا یکی مدفن شهید ثالث و خاندان بهشتی و دیگری سرداب شکل گرفته است. طبقه همکف دارای دو فضای مسجد ومقبره است. مقبره به صورت فضای مربع شکل با اتاق های جنبی است که گنبدی بر فراز آن قرار گرفته است. سنگ قبر شهید ثالث به خط ملک محمد نیز در همین فضا به چشم می خورد.

کلیسای رفیع: کلیسای رفیع در حیاط مدرسه ای به همین نام در شهر قزوین قرار دارد. این کلیسا در دوره پهلوی اول در این محوطه که از دیرباز مجموعه آموزشی و عبادتی ارمنیان این شهر بود ساخته شد.کلیسا دارای بنای آجری با طرحی مبتنی بر محورهای چلیپایی است و فضای اصلی آن به شکل مستطیل و دارای چهار ستون است. در ضلع شرقی محراب کلیسا قرار دارد که با چند پله از هال نمازخانه جدا می شود. در دو طرف محراب دو اتاق کوچک قرار دارد. در ضلع غربی کلیسا دری دیده می شود که به فضای زیر برج ناقوس راه می یابد.

دروازه ها: شهر قزوین تا چند دهه پیش دارای هفت دروازه در ورودی های مختلف شهر بود. امروز تنها دو دروازه آن به جا مانده است:

دروازه تهران: این دروازه در ابتدای خیابان تهران قدیم (منتظری) واقع شده و از آثار دوره قاجاریه است. بنای دروازه آجری و دارای یک سر در اصلی و دو راه ارتباطی در طرفین اسن. سر در وسط دارای عرض و ارتفاع بیشتر و قوس تیزه دار است در صورتی که درهای طرفین دارای طاق نیم دایره است. این دروازه هشت گلدسته دارد.

سر در عالی قاپو: سر در عالی قاپوی شهر قزوین در دوره سلطنت شاه تهماسب ساخته و در زمان سلطنت شاه عباس اول به صورت کنونی تغییر شکل یافت. این سر در ورودی اصلی به دولت خانه دوران صفویه بود. بنای سر در شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزه دار و سه ردیف طاق نما در طرفین آن است. گوشواره هایی با ستون نماهای آجری در دو طبقه نمای سردر را تکمیل می کنند. هشتی متصل به ایوان ورودی به شکل هشت ضلعی است و در طرفین محور ورودی آن اتاق های نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلکانهایی دیده می شود که به طبقه بالا – جایگاه نقاره زنان- راه می یابند. کتیبه و شباک کاشی تنها تزیینات باقی مانده در ایوان ورودی است. این کتیبه به خط ثلث و به قلم علیرضا عباسی نقاش و خطاط معروف صفویه است.

میمون قلعه: این قلعه مربع شکل در شهرستان قزوین قرار دارد و با ابعاد تقریبی حدود ۷۰ متر از خشت های سی سانتی متری ساخته شده است. این بنا دو طبقه دارد. طبقه فوقانی آن از یک تالار چلیپایی و اتاق هایی در اطراف تشکیل شده و طبقه زیرین آن شامل یک شبکه راه های ارتباطی است. طبقات توسط پلکانی مارپیچ به هم مرتبط می شوند. نمای این قلعه هشت برجی آجری است. از شکل و وضعیت بنا چنین استنباط می شود که این قلعه بنای نظامی و یا مقر فرماندهی بوده است. سفالینه های به دست آمده قدمت بنا را تنها تا دوره آل بویه به عقب می برد.

فاطمه غلامی راد

کانون گردشگران جوان ایران