کانون گردشگران جوان ایران سفر مسولانه و ارزان قیمت
میراث جهانی چیست و چه اهمیتی دارد؟
میراث جهانی یونسکو (به انگلیسی: World Heritage Sites) نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع آن حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های روی زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، هستند. بر پایه این کنوانسیون، کشورهای عضو یونسکو می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی‌ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود. مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستند.
فرایند نامزد شدن برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو
ابتدا کشور متقاضی بایستی فهرستی از مکان‌های مهم طبیعی و فرهنگی خود تهیه نماید. این فهرست، «فهرست احتمالی» نامیده می‌شود. در صورتی که مکانی در این فهرست نباشد نمی‌تواند بعداً نیز برای ثبت در فهرست میراث جهانی نامزد شود. سپس آن کشور می‌تواند مکان مورد نظر را از فهرست احتمالی در پروندهٔ نامزدی قرار دهد. پروندهٔ نامزدی توسط شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها و اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت ارزیابی می‌شود. نتایج و توصیه‌های به دست آمده از این ارزیابی به کمیته میراث جهانی یونسکو تحویل می‌شود. این کمیته سالانه یک بار برای بررسی امکان‌پذیرش مکان‌های نامزد شده تشکیل می‌شود که گاهی اوقات تصمیمات نهایی را جهت کسب اطلاعات بیشتر به تعویق می‌اندازند یا به کشور درخواست دهنده ارجاع می‌دهند. ده معیار برای پذیرش یک مکان به عنوان میراث جهانی یونسکو وجود دارد که مکان مورد نظر بایستی حداقل یکی از آنها را دارا باشد.
یونسکو از ابتدا به حفاظت بناهای تاریخی و موارد دیگری مثل تربیت افراد متخصص برای نگهداری و مرمت آثار تاریخی توجه نشان می‌داد. در این سازمان فهرستی از آثار جهانی که واجد شرایط و معیارهای پذیرفته شده یونسکو است وجود دارد، که در واقع پس از بررسی درخواست‌ها و مشاهدهٔ کارشناسان مربوطه، رأی به ثبت اثر داده می‌شود و پس از تصویب، جزئی از آثار جهانی می‌شود. هنگامی که دولتی تصمیم می‌گیرد اثری را به عنوان اثر جهانی در یونسکو به ثبت برساند موظف می‌شود، حفاظت و مراقبت از اثر را عهده‌دار شود.
معیارها
هر مکان دست کم باید یکی از معیارهای بیان شده را برای ثبت در میراث جهانی دارا باشد.
معیارهای فرهنگی
-
(i): نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی باشد.
-
(ii): نشان دهنده تبادل ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز باشد.
-
(iii): گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
-
(iv): نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحلهٔ مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
-
(V): نمونه برجسته‌ای از تعامل بین انسان و محیط زیست یا نماینده یک فرهنگ باشد.
-
(vi): به‌طور مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنت‌های زندگی، افکار و عقاید یا آثار هنری یا ادبی دارای اهمیت عالی جهانی باشد.
معیارهای طبیعی
-
(vii): پدیدهٔ بی نظیر طبیعی با زمینه‌های استثنایی و زیباشناسی باشد.
-
(viii): نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی باشد.
-
(ix): نمونهٔ برجسته از فرایندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان‌ها باشد.
-
(X): شامل زیستگاه‌های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه‌های در خطر باشد.
مزایای پذیرش کنوانسیون میراث جهانی
ثبت محوطه‌های تاریخی در فهرست میراث جهانی مزایای مختلفی دارد. این مزایا را به‌طور کلی می‌توان در قالب ارتقا و بهبود هشت گروه «مشارکت علمی و عملی»، «سرمایه‌های اجتماعی»، «افتخار ملی»، «کمک‌های مالی و وام‌های مشخصه»، «حفاظت از آثار»، «آموزش»، «باززنده‌سازی و اصلاح شرایط موجود» و «گردشگری» دسته‌بندی کرد. در این راستا آگاهی‌رسانی و اطلاع‌رسانی به جامعه جهانی موجب افزایش فعالیت گردشگری، جذب منابع مالی و رونق اقتصاد محلی و عامه مردم می‌شود. به‌علاوه، از کمک‌های بین‌المللی که برای کشورهای عضو کنوانسیون در پی دارد می‌توان به جذب همکاری‌های علمی از سایر کشورهای عضو کنوانسیون در زمینه‌هایی با تجارب مشابه، بهره‌گیری از همفکری فنی کمیته و هیأت‌های مشاور آن، اعزام کارشناسان متخصص به محوطه، در اختیار گذاردن تجهیزات غیرقابل تهیه برای کشورهای متقاضی، اعطای وام‌های درازمدت با بهره کم و اختصاص کمک‌های بلاعوض در موارد خاص از محل صندوق بین‌المللی میراث جهانی سالانه مبلغ ۴میلیون دلار که از جمع‌آوری حق مشارکت کشورهای عضو و کمک‌های داوطلبانه تأمین می‌شود، اشاره کرد. این فرآیند همچنین سبب توجه ویژه مردم و رسانه‌های محلی و ملی شده که نتایج ویژه‌ای را به خصوص در زمینه پایش و کنترل تخصصی و عمومی توسط کارشناسان فن و مردم محلی در بر خواهد داشت. ثبت میراث فرهنگی و مزایای گردشگری ثبت یک اثر در فهرست میراث جهانی سبب می‌شود علاوه بر محافظت و نگهداری و معرفی ارزش‌های آن به جهانیان به عنوان هدف اصلی، نوعی تبلیغات برای مقصد محسوب شود که به‌واسطه آن فعالیت‌های گردشگری در محوطه نیز افزایش می‌یابد. زمانی که فعالیت‌های گردشگری به خوبی برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی شوند، می‌توانند منابع مالی مهمی را برای محوطه و نیز برای اقتصاد محلی به ارمغان آورند. با سرازیر شدن گردشگران برای بازدید از یک اثر که ثبت میراث جهانی شده ممکن است زیرساخت‌های مقصد نیز در ابعاد اقامتی، پذیرایی، ارتباطی و جاده‌ای و حمل و نقل زمینی یا هوایی بهبود یابد و کسب وکارهای کوچک و بزرگ محلی مرتبط با خدمات گردشگری به این واسطه شکل گیرد و افزایش اشتغال را به همراه داشته باشد. از این طریق می‌توان امیدوار بود با توزیع درآمد، بهبود کیفیت زندگی مقصد در جنبه‌های اقتصادی و بهداشتی ممکن شود. از طرف دیگر با مشارکت جامعه محلی و توانمندسازی آنها با آموزش در فرآیند نظام عرضه گردشگری، مراقبت و نگهداری از آثار نیز به‌خوبی اجرایی می‌شود.
میراث جهانی در معرض خطر چیست؟
با توجه به ماده ۱۱٫۴ کنوانسیون، یونسکو، میراثی که نیاز به محافظت دارند یا برای آنها درخواست کمک شده در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار دارند. این اقدام برای افزایش آگاهی بین‌المللی به تهدیدها و تشویق به اقدامات خنثی‌کننده در نظر گرفته شده‌است.
در مورد سایتهای طبیعی، خطرات عبارتند از:کاهش جدی در جمعیت گونه‌های در معرض خطر یا از بین رفتن زیبایی‌های طبیعی یا فعالیت‌هایی مانند قطع درختان، آلودگی٬استخراج، کشاورزی موجب نابودی آن محیط می‌شود. در مورد سایتهای خطرات عبارتند از:از بین رفتن ساختار و مواد ساخته شده از آن از دست دادن اصالت تاریخی. از جمله خطرات برای هر دو سایتهای فرهنگی و طبیعی، شامل طرح‌های توسعه، درگیری‌های مسلحانه، سیستم‌های مدیریت ناکافی یا تغییر در وضعیت حفاظتی است. در مورد سایتهای فرهنگی تغییرات تدریجی به دلیل زمین‌شناسی، آب و هوا یا محیط زیست نیز می‌تواند خطرات بالقوه باشد. قبل از اینکه میراث در فهرست میراث جهانی در معرض خطر قرار گیرد وضعیت آن بررسی شده و برنامه‌هایی برای بازسازی و اصلاح آن با همکاری دولت عضو صورت می‌گیرد. پس از اجرای برنامه توسط دولت و بررسی سالانه توسط کمیته یونسکو ممکن از این فهرست خارج شوند.
آثار ثبت شده در لیست میراث جهانی کدام است؟
در وب سایت میراث جهانی یونسکو تمامی آثار ثبت شده و همچنین سایتهای پیشنهادی را می توانید از طریق لینک زیر پیدا کنید. http://whc.unesco.org/en/list/
وب سایت ” میراث جهانی برای مسافران میراث جهانی” وب سایت مفید دیگری است که توسط علاقه مندان به میراث جهانی ایجاد شده است. https://www.worldheritagesite.org/
اگر به دنبال معرفی تعدادی از این آثار به زبان فارسی هستید حتما از وب سایت کانون گردشگران جوان ایران> مجله گردشگری> میراث جهانی بازدید کنید. https://kanoonirangardan.ir/ و یا اینجا را کلیک کنید.
بسیار عاای و مفید