کانون گردشگران جوان ایران سفر مسولانه و ارزان قیمت
خارشتر ایرانی (نام علمی: Alhagi maurorum) گونه خارشتر غالب نقاط ایران است. نام‌های دیگر فارسی خارشتر عبارت است از خاراشتر، خاربز و ترنجبین، که در گناباد به آن خرنگبین (خارانگبین) می‌گویند شیره یا شکر این خار را خار انگبین یا خرنگوی یا ترنجبین می گویند که موقع خشک شدن در بعضی جاها رنگ زرد به خود می‌گیرد.
خارشتر، گیاهی است چندساله به ارتفاع 20 تا 120سانتی‌متر و دارای شاخه‌های متعدد خاردار به‌رنگ سبز تا سبز مات. طول خارها، از 1 تا 6 سانتی‌متر متغیر بوده و زاویه آنها، تقریبا راست است. برگ‌ها، بیضی‌شکل به‌طول 10 تا 15 و عرض 3 تا 5 میلی‌متر و گُل‌ها، که معمولا در محور خارها و به‌تعداد 2 تا 8 عدد در هر خار ظاهر می‌شوند، به‌رنگ قرمز ارغوانی تا جگری هستند. کاسه گُل، بدون کُرک است و میوه، به‌صورت نیام دانه‌تسبیحی، حاوی 4 تا 7دانه می‌باشد. سطح نیام، صاف یا دارای خارهای کوتاه است.
گونه غالب در ایران، Alhagi maurorum است که شرح گیاهشناسی آن، در بالا آورده شد؛ اما گونه‌ای دیگر به‌نام Alhagi graecorum نیز در جنوب و جنوب‌غربی ایران می‌روید که قدّی کوتاه‌تر، خارهای انبوه‌تر، کاسه گُل کاملا دندانه‌دار، میوه پوشیده از کرک‌های ابریشمی فشرده و نیامی تقریبا دانه‌تسبیحی دارد.
این گیاه مقاوم به سرما و به آب کمی نیاز دارد. ریشه خارشتر بسیار عمیق، قوی و گسترده است و گاه تا ژرفای 5 تا 7 متر هم می‌رسد به‌طوری‌که یکی از عوامل تخریب بناهای باستانی به‌شمار می‌رود. این گیاه معمولا در بیابان‌ها و مناطق کویری می‌روید؛ اما به‌صورت یک علف‌هرز سِمِج در اکثر مزارع، باغ‌ها و زمین‌های دست‌ورزی‌شده، به‌سرعت گسترش پیدا می‌کند و حتی گاهی آسفالت را نیز شکافته و از آن سر بَر می‌آورد.
میوه آن را ترنجبین (تَراَنگَبین) می‌نامند که به معنی عسل تر است. جالب است بدانیم هرچند خارشتر، مورد تعلیف شتر و بُز قرار می‌گیرد و زنبور عسل نیز به گُل‌های آن علاقه دارد، اما تنها در بعضی زیست‌بوم‌های خاص و در صورت وجود و فعالیت حشره‌ای خاص می‌تواند ترنجبین تولید کند.
این گیاه در شوره‌زارهای ایران، عربستان، صحرای سینا، سوریه و هند و پاکستان تا ارتفاع 400 متری از سطح دریا می‌روید.
منابع:
ویکیپدیا فارسی
وبسایت کوکا
