سوسن چلچراغ Lilium ledebourii
منبع : کتاب طبیعت – شماره 1
سوسن چلچراغ یک گونه یونیک ، با ارزش و دارای شهرت ملی و جهانی است . این گل برای مردم زیاد شناخته شده نیست و شاید باشند کسانی که هنوز نام این گل زیبا و با شکوه را نشنیده باشند . این سوسن خودرو واقعا مانند چلچراغی در میان گل ها می درخشد.می گویند گل جواب سپاس خورشید است ، در این صورت می توان این گل را نه تنها جواب سلام بلکه نهایت سپاس از خورشید دانست. سوسن در ادبیات سرزمین ما نمادی از هزار و یک رمز و راز است . گویی این گل بی همتا از اسرار نهان همه موجودات با خبر است و گلبرگ های سپید و سر به زیر آن که فروتنانه به زمین چشم دوخته اند، احساس و آگاهی این گل زیبا را از روابط ظریف بین زیستمندان به رخ می کشند، به قول مولانا:
سوسن زبان گشاده و گفته به گوش سرو
اسرار عشق بلبل و حسن خصال گل
مشخصات عمومی
پیاز گیاه دارای فلسهای زیادی است و غلاف ندارد، ساقه آن گل دار است و در خوشه انتهایی دارای گلهای بسیاری است .کاسبرگ ها آزاد اند و در انتها دارای شیارهای شهدی هستند. میوه آن کپسولی است که دانه های زیاد، صاف و قهوه ای دا رد.جنس لیلیوم حدود 80 گونه دارد که فقط یک گونه آن در ایران موجود است .بسیاری از گونه های لیلیوم به ویژه چینی و ژاپنی آن و هیبرید آن از گیاهان معمول در باغ ها هستند.
لیلیوم لدبوری
سوسن چلچراغ 5/0 تا 5/1 متر طول دارد. گونه ایرانی آن در زیبایی شهرت به سزایی دارد و نمونه هایی از آن یافت شده اند که تا 15 گل داشته اند، گرچه معمولا این گیاه 4 تا 10 گل دارد. ظول گلبرگ ها حدودا به 7 سانتی متر می رسد. تا کنون فقط در یک محل از ایران ( شرق گیلان) روستای داماش دیده شده است و در خارج از ایران در جمهوری آذربایجان در نزدیکی لنکران نیز مشاهده شده است. در زیستگاه این گیاه در گیلان که اکنون در حفاظت است ، حدود 2000 نمونه در مساحت اندکی از یک جنگل مخروبه ساحلی وجود دارد که در اطراف دهکده ای در ارتفاع حدود 1700 تا 1900 متری واقع شده است.
رویشگاه
رویشگاه آن قریه داماش در بخش عمارلو از توابع رودبار قرار دارد که در 44 دقیقه و 36 درجه شمالی و 48 دقیقه و 49 درجه طول شرقی در ارتفاع 2000 متر از سطح دریا واقع شده است . وسعت رویشگاه این گونه بی همتا 5700 متر مربع است . گستره رویشی این گونه منطقه ای است جنگلی از نوع هیرکانی . این گونه در اشکوب پایین جنگاهای باز راش می روسد. در رویشگاه این گونه متوان انواع درختان بارزاجتماعات هیرکانی تخریب شده را مشاهده نمودو ولیک ، ازگیل ، گردو و نسترن خودرو از جمله این گیاهان هستند. کف پوش جنگل از گونه هایی مانند آقطی ، سرخس ، آلاله ، پنیرک ، توت فرنگی ، مرغ و شبدر پوشیده شده است . با این همه سوسن چلچراغ زیبایی و چیرگی خود را در این مجموعه به رخ همه می کشد.